بواسیر (هموروئید) چیست؟ [علت و علائم و تشخیص بیماری بواسیر]

بواسیر یا همان هموروئید شایع‌ترین بیماری مقعدی است، که حتما تا به حال نام به گوشتان خورده، و یا خود یا یکی از عزیزانتان به آن مبتلا شده اید! بواسیر یا هموروئید متورم شدن، گشاد شدن و یا برجستگی عروق (سیاهرگ ها) در مقعد و یا خارج از آن است.

این بیماری آزار دهنده را می توان محصول زندگی ماشین دانست. هر چند که تاریخچه این عارضه به دوران قبل از میلاد مسیح باز می گردد. اما سبک زندگی ماشینی، کم تحرکی و تغییر رژیم غذایی تاثیر چشمگیری در افزایش آمار ابتلا به آن داشته است. خوشبختانه راه‌های متعددی برای درمان این بیماری وجود دارد. در ادامه به مهمترین سوالات از جمله بواسیر چیست؟ هموروئید چیست؟ علت و علائم بواسیر و روشهای تشخیص این بیماری می پردازیم :

بواسیر یا هموروئید تورم، گشاد شدن یا برجستگی عروق (سیاهرگها) داخل کانال مقعد و یا خارج از آن است. که به شکل زائده یا توده ای گوشتی از مقعد بیرون میزند. علت این بیماری در اغلب موارد بی تحرکی و یبوست است. بهترین راه درمان این بیماری لیزر بواسیر است.

بواسیر چیست؟-هموروئید چیست؟

بیماری بواسیر با نام علمی هموروئید به انگلیسی (Hemorrhoids) شناخته میشود و یکی از انواع شایع بیماریهای نشیمنگاهی یا مقعدی است، که در تورم سیاهرگ ها ایجاد میشود.

سرخرگها، رگ هایی هستند که خون حاوی اکسیژن را به بافت های بدن از جمله مقعد می رسانند و سیاهرگها این خون را به قلب برمی گردانند. اگر به هر دلیلی در سر راه برگشت این جریان خون مانعی ایجاد شود، سیاهرگ ها تحت فشار قرار گرفته و گشاد میشوند، به این گشاد شدن سیاهرگ ها بیماری بواسیر می گوییم.

به بیانی دیگر، هموروئید ها، سیاهرگ هایی در کانال مقعد هستند که به شکل بالشتک هایی پر خون دیده می شوند. در صورتی که به هر دلیلی این سیاهرگ ها تحت فشار قرار بگیرند آسیب می بینند. تورم یا زخمی شدن این سیاهرگ ها تحت عنوان گشاد شدن سیاهرگ نیز شناخته میشود که نتیجه آن بیماری بواسیر است.

آمار منتشر شده از این بیماری نشان داده، بواسیر مقعدی سن یا جنسیت مشخصی را هدف نمی گیرد. با این حال خطر آن برای زنان و افراد مسن بیشتر است. آمار ها از ابتلای 50% افراد به این بیماری خبر می دهند.

بیشتر بخوانید : برای مشاهده عکس واقعی بیماری صفحه عکس بواسیر را مطالعه کنید.

انواع هموروئید

انواع بواسیر بسته به موقعیت ایجاد زائده به دو نوع داخلی و خارجی تقسیم میشود :

هموروئید داخلی

اگر سیاهرگ های آسیب دیده و متورم شده، داخل کانال مقعد (راست روده) باشند، بیماری از نوع داخلی است. نوع داخلی خود در چهار درجه مختلف دسته بندی میشود.

نوع داخلی معمولاً علائم کمتری دارد، و تا زمانی که دچار پرولاپس یا افتادگی نشود، بیمار از آن اطلاعی نخواهد داشت. اما برخی از بیماران علائمی مثل خونریزی را تجربه می کنند. با عبور مدفوع از داخل کانال مقعد، سطح هموروئید ساییده شده و باعث خونریزی خواهد شد. احساس مداوم نیاز به دفع بدون تخلیه مدفوع نیز از دیگر علائم است که بیماران مبتلا به این نوع هموورئید آن را تجربه می کنند. در واقع در این موارد زائده هموروئید داخل کانال مقعد را پرکرده و به اشتباه به بیمار احساس نیاز به دفع میدهد. برای اطلاعات بیشتر صفحهدرمان بواسیر داخلی را مطالعه کنید.

هموروئید خارجی

اگر سیاهرگ های آسیب دیده، خارج از کانال مقعد و بر روی دریچه مقعدی باشد، بیماری از نوع خارجی است. در این موارد ناحیه ای متورم بر روی دریچه مقعد ایجاد میشود. در برخی از بیماران در این زائده خون تجمع میکند که در این صورت هموروئید از نوع ترومبوزه خواهد بود. برای اطلاعات بیشتر صفحهدرمان بواسیر خارجی را مطالعه کنید.

علت بواسیر مقعدی چیست؟

هر عاملی که سیاهرگ های داخل یا خارج مقعد را تحت فشار قرار دهد، می تواند علت هموروئید باشد. این عوامل که معمولاً مجموعه ای از آنها باعث این بیماری می شوند، عبارتند از :

• یبوست مداوم و مزمن
• بارداری
• زایمان طبیعی یا سخت
• کهولت سن
• رابطه جنسی مقعدی
• بی تحرکی و مدت طولانی نشستن
• اضافه وزن
• کشیدن سیگار، نوشیدن الکل
• جا به جایی اشیا سنگین (یا ورزش های سنگین)
• تاخیر در اجابت مزاج یا زور زدن در توالت

علائم هموروئید چیست؟

علائم این بیماری در افراد مختلف بسته به نوع و میزان پیشرفت هموروئید متفاوت است. مهمترین که علائمی که بیماران با شدت های مختلفی آن را تجربه می کنند، عبارتند از :

درد شدید مقعد

عمولاً درد اولین نشانه ای است که فرد بیمار احساس می کند. درد آزار دهنده و تیرکشنده این بیماری گاهی در تمام طول روز احساس میشود و گاهی تنها به هنگام دفع مدفوع شدت می گیرد.

ممکن است به واسطه این درد بیمار دفع مدفوع را به تاخیر اندازد و این خود عاملی می شود برای شدت گرفتن بیماری. زیرا هر مقدار عمل دفع با تاخیر انجام شود، مدفوع سفت تر شده و فشار بیشتری بر سیاهرگ ها وارد می کند، بنابراین بیماری تشدید میشود.

در هموروئید داخلی، سیاهرگ های آسیب دیده، داخل کانال مقعد قرار دارند. معمولاً بیماران تا زمانی که بواسیر از مقعد خارج نشده، یا دردی ندارد و یا درد کمتری را در مقایسه با نوع خارجی احساس می کنند.

بیشتر بخوانید : درمان درد بواسیر

خونریزی مقعدی یا خون در مدفوع

خونریزی ممکن است، به سه شکل مختلف روی دهد، یعنی ممکن است بیمار بعد از دفع مدفوع دچار خونریزی شده، یا لکه هایی خون را بر روی مدفوع یا دستمال توالت مشاهده کند، در حالت سوم رنگ مدفوع تغییر کرده و تیره میشود، در واقع بیمار دچار خونریزی پنهان شده و میزان خونریزی به حدی کم است که با چشم قابل دیدن نیست.

خون در مدفوع معمولاً از علایم هموروئید خونی  است، با عبور مدفوع سخت از کانال مقعد، سطح این سیاهرگ های متورم شده، خراشیده می شود و خونریزی روی می دهد. نوع خارجی این بیماری به ندرت دچار خونریزی میشود؛ در این حالت معمولاً لخته های خون در بواسیر جمع میشوند، و رنگ موضع متورم را تغییر میدهند در این حالت باید هرچه سریع تر برای تخلیه خون اقدام کنید.

بیرون زدن زائده های گوشتی از مقعد

بیرون زدگی های گوشتی از علائم بواسیر داخلی است. همان طور که گفتیم در نوع داخلی سیاهرگهای آسیب دیده داخل کانال مقعد قرار دارند. با پیشرفت بیماری این سیاهرگ ها به سمت خروجی مقعد دچار پرولاپس یا افتادگی شده، و به تدریج از مقعد خارج میشوند.

احساس ناکامل بدون دفع

احساس ناکامل بودن دفع موجب میشود، بیمار چندین مرتبه در روز برای دفع مدفوع به توالت مراجعه کند و به اشتباه در تمام طول روز نیاز به دفع داشته باشد. این علامت نیز تنها در مورد نوع داخلی ایجاد میشود. این احساس اشتباه به واسطه متورم شدن سیاهرگ ها و پر کردن فضای کانال مقعد روی میدهد، در واقع این سیاهرگ ها هستند که کانال مقعد را پر کرده اند نه مدفوع.

ترشحات لزج

خروج ترشحات لزج از دیگر علائم بواسیر است که معمولا به نوع داخلی مربوط میشود. این ترشحات رنگ سفید داشته و به سختی از روی پوست پاک میشوند. علت ایجاد این ترشحات کندی حرکت روده است. این ترشحات لزج پشت مدفوع در کانال مقعد به دام افتاده و با خروج مدفوع از بدن خارج میشوند.

خارش و سوزش مقعد

به نقل از: verywellhealth.com خارش و سوزش به ندرت ایجاد می‌شوند و در نوع خارجی این بیماری شایع تر هستند. علت ایجاد این علائم، تحریک و التهاب پوست اطراف مقعد بر اثر ترشحات مخاطی است. خارش مقعد می تواند از عوارض هموروئید درمان نشده نیز باشد. از دیگر علل خارش مقعد در اثر بواسیر میتوانیم به این موارد اشاره کنیم:

• التهاب و تورم هموروئید
• تماس هموروئید خارجی با لباس
• نشت مدفوع و تحریک پوست
• نشت ترشحات مخاطی

بوی بد

بوی بد معمولاً در اثر عدم تخلیه کامل روده و یا عفونت شدید ایجاد میشود. بنابراین در صورتی که بواسیر عفونت داشته باشد و یا بیمار ترشحات عفونی داشته باشد. ممکن است بواسیر بوی بدی داشته باشد.

باریک شدن مدفوع

یکی از نشانه های این بیماری باریک شدن مدفوع است. از آنجایی که بواسیر در مجرا یا کانال مقعد ایجاد میشود، بخشی از این مجرا را اشغال کرده و باعث میشود مدفوع هنگام عبور از مجرای مقعد باریک شود. در ضمن عبور مدفوع، میتواند به هموروئید فشار وارد کرده و باعث درد یا خونریزی شود.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

در صورت دارا بودن هر یک از شرایط زیر لازم است، با پزشک خود مشورت کنید :

• درد شدید در اطراف نواحی مقعد که بیش از 1 هفته از آن می گذرد.
• خونریزی مقعد یا مشاهده خون در مدفوع (فوراً با پزشک مشورت کنید.)
• تغییر رنگ مدفوع
• احساس متورم شدن مقعد و یا تغییر رنگ اطراف دریچه مقعدی

به یاد داشته باشید، هیچ یک از این علائم نمیتوانند وجود بیماری را تایید کنند، زیرا این علائم ممکن است نشانه ای از دیگر بیماری ها باشند. برای تشخیص قطعی باید با پزشک خود در این باره مشورت کنید.

تشخیص هموروئید

تشخیص بیماری بستگی به نوع آن دارد، هموروئید خارجی با یک معاینه ساده قابل تشخیص است، اما در صورتی که هموروئید داخلی باشد و با معاینه انگشتی نیز تشخیص داده نشود، (هموروئید به علت دارا بودن بافت نرم معمولاً به راحتی مشخص نمی شود.) لازم است از سایر روشها برای تشخیص بیماری استفاده شود. در این صورت پزشک از سیگموئیدوسکوپ و کولونوسکوپی برای تشخیص قطعی و بررسی وضعیت استفاده می کند.

نحوه معاینه بواسیر توسط پزشک

برای معاینه بیمار روی تخت مخصوص دراز می کشد. معاینه مقعد در دو پوزیشن انجام میشود. در حالت اول بیمار به یک پهلو دراز می کشد و پاهای خود را به داخل شکم جمع می کند (مثل جنین)در حالت دوم بیمار باید به حالت سجده باشد. این کار برای دسترسی راحت پزشک به مقعد انجام میشود.

برای شروع معاینه پزشک مراحل زیر را طی می کند:

• پزشک باید دستان خود را شسته و ضد عفونی کند. این کار با خذف جلوگیری از انتقال باکتری، ویروس یا انگل انجام میشود.
• دستکش مناسب بپوشید.
• بیمار روی تخت دراز میکشد.
• برای حفظ آرامش بیمار و حفظ حریم شخصی باید دیگر نواحی با پارچه پوشانده شود.
• پزشک باید انگشت اشاره را آغشته به ژل روان کننده کرده و وارد مقعد نماید.
• این معاینه انگشتی به پزشک کمک می کند تا بافت های غیرطبیعی در مقعد را شناسایی نماید.
• بعد از خارج کردن انگشت وجود خون و مخاط روی دستکش باید بررسی شود.
• این معاینه در حدود 2 دقیقه زمان می برد و معمولاً بدون درد است و ممکن است بیمار کمی احساس فشار داشته باشد.

درمان

زائده بواسیری یا همان سیاهرگ گشاد و متورم شده، با هیچ درمانی به حالت اول باز نمی‌گردد. تنها راه قطعی برای درمان این بیماری از بین بردن این زائده از طریق جراحی است. امروزه روشهای متنوع با مزایا و معایب مختلفی برای درمان بواسیر وجود دارد. این روش‌ها شامل لیزر، هموروئیدکتومی، اسکلروتراپی و رابربند و …. می‌شود.

بیماری بواسیر را می‌توان با استفاده از لیزر در کمتر از نیم ساعت، سرپایی و بدون درد یا حتی خونریزی درمان نمود. برای اطلاعات بیشتر صفحه روشهای جراحی بواسیر را مطالعه نمایید.

عوارض

عوارض این بیماری اغلب در اثر بی توجهی نسبت به درمان آن ایجاد میشوند ، برخی از عوارض این بیماری عبارتند از :

• کم خونی یا آنمی مهمترین عارضه ای است که گریبان این بیماران را می گیرد. در صورتی که به این بیماری مبتلا هستید و احساس سرگیجه، سردرد و خستگی مفرط دارید، هر چه سریع تر با پزشک خود در این باره مشورت کنید.

• یکی دیگر از عوارض این بیماری، مشکلات روحی و کمبود اعتماد به نفس و تحت تاثیر قرار گرفتن رابطه جنسی است که در نتیجه ی مشکلات مقعدی ایجاد میشود.
• ابتلا به تنگی مقعد یکی دیگر از عوارضی است که در صورت بی توجهی به درمان این بیماری ممکن است برای بیماران ایجاد شود.

بیشتر بخوانید : هزینه جراحی بواسیر با لیزر چقدر است؟

پیشگیری

پیشگیری از این بیماری به خصوص در بیمارانی که قبلا سابقه ابتلا به چنین عارضه ای را داشتند، اهمیت بسیاری دارد. به یاد داشته باشید، درمان این بیماری به هر روشی که باشد، سیاهرگی که دچار آسیب شده را از بین میبرد، ولی همچنان احتمال بواسیری شدن سیاهرگ های دیگر وجود دارد.

حتی اگر شما عمل لیزر بواسیر را توسط بهترین متخصص هم انجام دهید، این خود شما هستید که تعیین می کنید مجددا به این بیماری مبتلا شوید یا خیر. راه های پیشگیری از این بیماری عبارتند از :

• برای پیشگیری از یبوست مصرف انواع میوه ها، سبزیجات و غلات توصیه میشود.
• نوشیدن 8 لیوان آب و مایعات در طول روز
• ورزش و فعالیت بدنی حداقل 30 دقیقه در روز
• پرهیز از نشستن و ایستادن های طولانی مدت
• پرهیز از به تاخیر انداختن دفع
• پرهیز از سیگار و الکل
• درمان سریع یبوست و مصرف ملین ها در صورت لزوم
• پرهیز از زور زدن در توالت
• حفظ تعادل در وزن بدن

شاید تصور کنید، بواسیر و درمان آن پیچیده و مشکل است. تصور شما کاملاً غلط است. درمان این بیماری در مرحله اول و با شروع علائم، با استفاده از روشهای خانگی و دارویی انجام میشود. اما در صورتی که بیماری پیشرفت کند. درمان با روشهای تهاجمی تری انجام میشود.

امروزه تکنولوژی لیزر قادر است، خیلی سریع و در کمتر از یک ساعت بیماری شما را بدون ایجاد درد و خونریزی رفع کند. برای اطلاع بیشتر در مورد درمان لیزری از طریق شماره تماس ها با ما در ارتباط باشید.

سوالات متداول بواسیر چیست؟