مقعد بخش انتهایی دستگاه گوارش است که از طریق آن از بدن خارج می شود. این دهانه روده بزرگ بعد از رکتوم قرار دارد. ماهیچه ها، اعصاب و غشاهای مخاطی مقعد باید با هم عمل کنند تا حرکت روده و دفع مدفوع انجام شود. آنها همچنین برای حفظ مقعد از عفونت ها نیز موثر است. با مطالعه این صفحه می توانید عکس مقعد سالم را مشاهده کنید و با ساختار و عملکرد مقعد چیست و بیماریهای شایع این ناحیه آشنا شوید.
مقعد چیست؟
مقعد (اصطلاح انگلیسی: anus) انسان از کانال مقعد و پوست اطراف مقعد (پری مقعد) تشکیل شده است. کانال مقعد لوله به طول ۴ سانتیمتر است که مقعد را به راست روده (محل نگهداری مدفوع ) متصل می کند. محل اتصال بین رکتوم و کانال مقعد را خط آنورکتال میگویند. کانال مقعد توسط ماهیچه ای حلقه مانند به نام اسفنکتر مقعد احاطه شده است. اسفنکتر مقعد به دو نوع داخلی و خارجی تقسیم می شود. این عضلات شل می شوند تا به این طریق مدفوع از بدن دفع شود. کانال مقعد توسط یک غشاء مخاطی،لایه نازکی از بافت مرطوب است، پوشانده شده است. این لایه مخاطی به دفع مدفوع از بدن کمک می کند. پوست پری مقعد از سلول های سنگفرشی تشکیل شده و شبیه پوست دیگر نواحی بدن است.
وقتی که رکتوم از مدفوع پر شود، بدن احساس نیاز به اجابت مزاج دارد، در این حالت اسفنکتر داخلی شل شده و مدفوع از طریق راست روده به داخل کانال مقعد رانده می شود و هنگامی که با اراده شخص، اسفنکتر خارجی مقعد شل شود، مدفوع از طریق مقعد به بیرون رانده می شود.
عکس مقعد سالم
در ادامه می توانید عکس مقعد سالم انسان را مشاهده کنید:
بیشتر بخوانید : تنگی مقعد + روشهای درمان و عکس | گشادی مقعد + راههای درمان + عکس واقعی
تفاوت مقعد و راست روده
رکتوم یا راست روده بخشی از روده بزرگ است که درست قبل از مقعد و بعد از روده باریک قرار دارد. محلی برای ذخیره مدفوع قبل از دفع مدفوع است. طول مجرای راست رودخ 12 تا 20 سانتی متر است. راست روده هم مثل سایر بخش های روده دارای الیاف طولی بیرون و الیاف حلقوی درون است. هنگامی که راست روده پر شود، اعصاب میل به اجابت مزاج تحریک می شود. در حالی مقعد از چندن عضله تشکیل شده و وظیفه آن کمک به دفع مدفوع است.
وظیفه مقعد چیست؟
از وظابف مقعد میتوانیم به این موارد اشاره کنیم :
- مقعد حرکات روده را تسهیل می کند،
- اعصاب ماهیچه های اطراف مقعد هماهنگ می شوند تا به شما بگویید که چه زمانی باید مدفوع کنید،همچنین این اعصاب به شما اجازه می دهند تا مدفوع را نگه دارید.
- پوشش مخاطی در مقعد مخاط را ترشح می کنند که مجرای مقعد را روان و به دفع راحت مدفوع کمک میکند.
انواع بیماری های مقعد
بیماری ها و اختلالات رایج مقعدی عبارت اند از؛
بواسیر
بواسیر یا همان هموروئید، شایع ترین بیماری مقعدی و رگ های متورم شده در مقعد و راست روده است که در داخل کانال مقعد و زیر پوست اطراف آن ایجاد میشود. اگر در اثر فعالیتهای شدید یا زیاد نشستن و یا شرایطی مثل یبوست فشار زیادی به مقعد وارد شود، رگ های متورم شده و بیماری بواسیر ایجاد میشود.
درد، خارش و سوزش مقعد و یا مشاهده زائده بیرون زده از مقعد از مهمترین نشانه های این بیماری بشمار میروند.
بیشتر بخوانید : راه های درمان بواسیر
شقاق مقعد
شقاق یا فیشر یکی از شایع ترین بیماری های مقعدی است. این بیماری ترک و زخم و یا شکاف در ناحیه و پوشش مخاطی مقعد است. این زخم در ناحیه حساس مقعد ایجاد شده و میتواند به شدت دردناک و حساس باشد. در مراحل اولیه شقاق با مراقبت های خانگی بهبود می یابد، اگر بعد از دو هفته بیماری بهبود نیافت برای بررسی و درمان به پزشک متخصص مراجعه کنید.
بیشتر بخوانید : راه های درمان شقاق
کیست مویی
کیست مویی (سینوس پیلونیدال) نوع دیگری از بیماری های مقعدی محسوب می شود، زیرا اغلب در نزدیکی مقعد و مابین دو کفل شکل میگیرد. این بیماری حفره ای غیر معمولی در زیر پوست است که ممکن است با عفونت، مو و یا مواد زائد پر شده باشد. به همین جهت هم شبیه به سوراخی تو رفته و یا برجستگی عفونی مشاهده میشود.
علت کیست مویی رشد مو در خلاف جهت طبیعی است که باعث میشود، حفره ای عمیق زیر پوست تشکیل شود. برای درمان کیست مویی از روشهای جراحی استفاده میشود.
فیستول
فیستول مسیر یا مجرایی غیر طبیعی است که دو عضو از بدن را به هم متصل میکند. فیستول مقعد از داخل روده بزرگ شده و تا سطح پوست اطراف مقعد امتداد می یابد. این مجرای در اثر عفونت تشکیل شده است و باعث میشود، آلودگی ها و عفونت روده به سطح پوست برسد. علت فیستول عفونت طولانی مدت و درمان نشده مثل آبسه است.
برای درمان فیستول تنها راه ممکن جراحی است که می تواند به روش سنتی و یا با لیزر انجام شود.
سرطان مقعد
سرطان مقعد رشد غیر طبیعی و خارج از کنترل بافتها و سلولها است. این بیماری علت مشخصی ندارد، اما در برخی موارد ممکن است بعد از ابتلا به ویروس پاپیلومای انسانی رخ دهد. برای درمان سرطان از ترکیب روشهای جراحی و پرتو درمانی استفاده میشود.
زگیل مقعدی
زگیل مقعد، یکی از انواع زگیل تناسلی و نوعی بیماری مقاربتی است که باعث میشود، زائده های ریز و برجسته ای در داخل مقعد و خارج از آن در اطراف پوست مقعد ظاهر شود.علت این بیماری ویروس پاپیلومای انسانی است که از طریق رابطه جنسی منتقل شده است. راه درمان این زائده ها، با لیزر، جراحی یا کرایو است.
آبسه مقعدی
آبسه مقعدی یا همان عفونت مقعدی، حفره ای مملو از عفونت است که نزدیکی مقعد ظاهر میشود. در صورتی که غددی که به داخل روده ترشح مسدود شود، آبسه ایجاد شده و عفونت تشکیل میشود. آبسه مقعدی یا پری آنال شایع ترین نوع آبسه است.
بی اختیاری مقعدی
بی اختیاری مدفوع زمانی رخ می دهد که عضلات اسفنکتر مقعدی نتوانند حرکات روده شما را کنترل کنند. این می تواند باعث شود مدفوع بدون اختیار شخص بیرون بزند. این بیماری بسته به علت به وجود آورنده آن، درمان های مختلفی را شامل میشود.
بیشتر بخوانید : تبخال تناسلی چیست ؟
علائم اختلال در سلامتی مقعد
در صورت مشاهده علائم زیر در مقعد برای درمان به متخصص مربوطه مراجعه کنید :
- درد مقعد
- ضایعات مقعدی . زگیل ها، بثورات، برآمدگی ها، زخم ها و پارگی ها می توانند در داخل و اطراف مقعد ظاهر شوند.
- خارش مقعد . خارش در داخل و اطراف مقعد می تواند مربوط به آلرژی یا عفونت باشد.
- خونریزی مقعدی ممکن است هنگام رفتن به دستشویی یا هنگام شستشو یا خاراندن مقعد متوجه خونریزی از مقعد شوید. بسته به علت خونریزی ممکن است دردناک باشد یا نه.
- ترشح مقعدی : مخاط یا چرک در مدفوع یا لباس زیر ممکن است نشانه بیماری باشد.
- مشکل در حرکات روده : مشکل در بیرون آوردن مدفوع یا نگه داشتن مدفوع ممکن است عضلات مقعد را درگیر کند. یبوست یا اسهال بیش از حد ممکن است اعصاب مقعد را درگیر کند.
بیماری های مقعدی با چه آزمایشاتی تشخیص داده میشوند؟
روشهای معاینه و تشخیص بیماریهای مقعدی عبارتند از:
- معاینه رکتال دیجیتال : شامل یک معاینه فیزیکی است که با استفاده از انگشتانی که با دستکش پوشانده شده در داخل مقعد و راست روده انجام می شود.
- آنوسکوپی : آنوسکوپی از یک وسیله کوچک برای بررسی داخل کانال مقعدی استفاده می کند. گاهی اوقات، از یک ذره بین با وضوح بالا استفاده می کنند.
- تنقیه باریم : این یک معاینه با اشعه ایکس است که داخل کولون، رکتوم و مقعد را بررسی می کند. تنقیه باریمی به پزشک کمک می کند تا درون مقعد را مشاهده کند. یک تکنسین باریم را به مقعد تزریق می کند.
- دفکوگرافی : در هنگام مدفوع، عکسبرداری از بدن با اشعه ایکس انجام می شود. این روش برای شناسایی اختلالات عملکردی مدفوع استفاده می شود.
- مانومتری آنورکتال : این تست انقباضات عضلانی مقعد را اندازه گیری می کند و سطح احساس مقعد و پاسخ عصبی و همچنین کنترل عضلات را آزمایش می کند.
- الکترومیوگرافی . الکترومیوگرافی (EMG) فعالیت الکتریکی عضلات را آزمایش می کند. می تواند به تشخیص مشکلات اسفنکترهای مقعدی کمک کند.
پیشگیری از بیماری های مقعدی
با رعایت نکات زیر می توانید به حفظ سلامت مقعد کمک کنید:
- رابطه جنسی ایمن : شریک زندگی خود را قبل از رابطه جنسی غربال کنید و در صورت شک، از محافظ (کاندوم) برای جلوگیری از بیماری های مقاربتی استفاده کنید.
- پرهیز از رابطه مقعدی : رابطه مقعدی بسیار مضر بوده و میتواند به سلامت اسفنکتر های مقعد آسیب بزند، بهتر است از انجام آن پرهیز و یا حداقل قبل از انجام این رابطه از روان کننده های مناسب استفاده کنید.
- خوردن فیبر : غذاهای کامل، به ویژه گیاهان، منبع مهمی از فیبر رژیمی هستند که به منظم بودن حرکات روده کمک می کند.
- رعایت بهداشت : مقعد را خوب بشویید و پاک کنید، اما از صابون، دستمال های خشن یا دستمال مرطوب استفاده نکنید، که می تواند پوست حساس و مخاط مقعد را مختل کند.
- جدی گرفتن علائم : در صورت تجربه هر یک از علائم مربوط به بیماری های مقعدی، از تماس با پزشک خجالت نکشید و فورا برای درمان اقدام کنید.
منبع : https://my.clevelandclinic.org/health/body/24784-anus-function
سوالات متداول مقعد
چگونه مقعدم را سالم نگه دارم؟
با شستشوی روزانه با آب، ناحیه مقعد را تمیز نگه دارید . از صابون ها استفاده نکنید، زیرا روغن های طبیعی محافظ مقعد را کاهش می دهند و ممکن است باعث خشکی و خارش ناحیه شوند. به جای آن از کرم های آبی یا پاک کننده های بدون صابون استفاده کنید.
علت خارش مقعد در شب ها چیست؟
عفونت هایی مانند تبخال، باکتری، انگل های روده مانند کرم نخی . خارش معمولاً در شب بدتر می شود و ممکن است بتوانید کرم های کوچک و سفیدی را با طول حدود 8 تا 13 میلی متر ببینید. هموروئید (شمع)، زگیل، و در موارد بسیار نادر، سرطان مقعد.
علت رطوبت مقعد چیست؟
رطوبت در اطراف مقعد. ممکن است به دلیل تعریق یا خشک شدن ناقص آن ناحیه پس از شستشو باشد . همچنین ممکن است ناشی از نشت ادرار (بی اختیاری) یا مدفوع باشد.
ممنون بابت توضیحاتتون.
سلام. برای درمان بواسیر چی پیشنهاد میدین؟
بهترین روش درمان این بیماری، درمان بواسیر با لیزر هست.
با سلام آقام در بچگی رابطه مقعدی داشتم الان مقعدم گشاد شده احساس میکنم چه کار باید بکنم خیلی آزارم میدم
سلام. باید معاینه بشین میزان آسیب شناسایی بشه. به متخصص کلورکتال مراجعه کنید.
سلام وقت بخیر، من یه شیش هفت بازی با وسیله رابطه مقعدی داشتم بنظرتون آثارش میمونه؟
سلام. بستگی به میزان اسیب داره. اگر ترک کنید به مرور آسیب هم برطرف میشه.
سلام خسته نباشید آیا رابطه از پشت برای اولین بار درد دارد یا همیشه
درد آن همیشگی است به دلیل اینکه مقعد خاصیت ارتجاعی ندارد
سلام وعرض ادب جناب دکتر
من سه ماه ویابشتر از آن میشود که در ناحیه چند سانتی بالاتر از مقعد ضاعد گوشتی ایجاد شده گاه گم میشود وگاه پیدا بعضی اوقات درد خفیف دارد این علامه چیست لطفا مشوره دهید.
بدرود
سلام دوست عزیز احتمال زیاد بواسیر می باشد که باید تحت درمان قرار گیرد.