شقاق چیست؟ علت بوجود آمدن شقاق مقعدی، علائم و عوارض فیشر

اگر می خواهید بدانید شکاف، زخم یا شقاق چیست؟ و یا با علت ها، علائم و عوارض این بیماری آشنا شوید، همراه ما باشید.

شقاق مقعدی یا همان بیماری فیشر نوع شایعی از عارضه های نشیمنگاهی است. امکان ابتلا به این بیماری در هر سنی وجود دارد. اما کهولت سن و یبوست مزمن خطر بروز بیماری را افزایش می دهند. در سالهای اخیر به علت تغییر در سبک زندگی افراد شاهد افزایش چشمگیر آمار مبتلایان به این عارضه بوده ایم.

روشها نوین درمان شقاق به کمک این بیماران آمده و بدون درد و خونریزی و حتی بدون نیاز به بستری در بیمارستان بیماری آنان را رفع خواهد نمود.

بیشتر بخوانید : راه های درمان شقاق

شقاق چیست؟

شقاق یا همان بیماری فیشر به ایجاد یک شکاف، ترک عمیق با بریدگی عمیق در لایه های پوست گفته می‌‍شود. اگر این زخم در ناحیه پوشش سلولی مقعد یا بر روی خروجی مقعد ایجاد شود، شقاق مقعد نام می گیرد. اعمال فشار بیش از اندازه به مقعد عامل این بیماری است. شایع ترین موضع ایجاد این بیماری همان مقعد است. از دیگر نواحی می توانیم به لب و نوک سینه اشاره کنیم.

از آنجایی که مقعد موضعی حساس و مملو از پایانه های عصبی است. هر نوع آسیبی در آن می تواند درد شدیدی را به همراه داشته باشد.

علائم مشترک بین شقاق و بواسیر موجب شده اغلب افراد این دو بیماری را با هم اشتباه گیرند. این بیماری با وجود اینکه عارضه ای کشنده و خطرناک محسوب نمی شود، اما نباید نسبت به درمان آن بی توجه بود. زیرا هر مقدار از شروع علائم بگذرد، بیماری پیشرفت کرده و درمان آن پیچیده تر خواهد شد.

شقاق چیست + با فیلم

با مشاهده این ویدئو کوتاه می‌توانید با نحوه ایجاد این بیماری آشنا شوید:

انواع شقاق

انواع این بیماری بسته به میزان پیشرفت این عارضه بدین شرح است:

شقاق حاد

به شقاق هایی که کمتر از 8 هفته از شروع علائم آنها گذشته نوع حاد گفته می‌شود. علائم به خصوص درد در این حالت شدیدتر است. اما عمق زخم کمتر است و تنها مخاط و پوست را برش داده است.

شقاق مزمن

به شقاق هایی که بیشتر از 8 هفته از بروز آنها می گذرد، مزمن می‌گویند. در این حالت علائم بیماری خفیف تر است اما عارضه مکرراً عود می کند. عمق زخم در نوع مزمن بیشتر و درمان آن پیچیده تر است. به گونه ای که عمق زخم می تواند به عضله اسفنکتر مقعد نیز برسد.

علائم شقاق مقعدی

علائم بیماری میتواند بسته به نوع آن، عمق زخم و میزان عفونت متفاوت باشد. همچنین شدت این علائم نیز در افراد مختلف متفاوت است. برخی از مهمترین این علائم عبارتند از :

درد شقاق

شایع ترین علامت فیشر که بیماران را مجبور می کند، زودتر برای درمان فیشر اقدام کنند؛ درد است. درد این بیماری بر خلاف بواسیر، در تمام طول روز احساس می شود و بسیار شدیدتر است.

برخی از بیماران درد مقعد هنگام دفع مدفوع احساس میشود و یا تشدید تر است.

خونریزی

یکی دیگر از علائم شایع این بیماری خونریزی مقعد است. خونریزی معمولاً در مراحلی که عمیق زخم بیشتر شده مشاهده میشود. خون ناشی از شقاق به رنگ قرمز روشن است. در ضمن ممکن است خونریزی به شکل خون در مدفوع باشد و یا بر روی دستمال توالت مشاهده شود.

بیشتر بخوانید : فرق شقاق با بواسیر(هموروئید) در چیست؟

گوشت اضافه مقعد

یکی از علائم و نشانه های شقاق رشد گوشت اضافه در مقعد است. زخم شقاق به شکل یک بریدگی عمیق است. لبه های این زخم به مرور برجسته شده و شبیه به گوشت اضافه مشاهده میشود.

خارش و سوزش

احساس خارش و سوزش امری طبیعی محسوب میشود. برخورد مدفوع با زخم موجب احساس سوزش و خارش میشود.

توده در مقعد

ممکن است زمانی که شکاف مقعد در حالت بهبودی است، لبه های آن برجسته شود و احساس کنید، توده در مقعد وجود دارد.

جهت آشنایی بیشتر با شکل ظاهری و زخم شقاق، صفحهعکس شقاق را مشاهده نمایید.

زخم مقعد

برای اطمینان از ابتلا به این بیماری می توانید موضع مقعد را با دقت بررسی کنید تا زخم شقاق را بیابید. این زخم یک ترک طولی کوچک است. اطراف این زخم معمولاً ملتهب و قرمز است.

توجه داشته باشید که علائم ذکر شده همیشه هم نشانه ای از شقاق نیست. به طور مثال خونریزی مقعدی می تواند از نشانه بیماری های دیگری مثل بواسیر و یا حتی سرطان باشد. به همین منظور لازم است قبل از هر اقدامی برای درمان جهت بررسی و معاینه با پزشک خود مشورت نمایید.

بیشتر بخوانید : درمان زخم مقعدی، در اثر یبوست، رابطه جنسی و…. در خانه

علت شقاق چیست؟

علت بیماری شقاق تحت فشار قرار گرفتن عضله مقعد است که موجب کشش و پارگی این عضله میشود. از مهمترین عللی که مقعد را تحت فشار قرار می دهد، می توانیم به این موارد اشاره کنیم:

• یبوست مداوم و مزمن
• اسهال
• کم تحرکی یا داشتن شغل هایی که مدت زیادی از روز را می نشینید
• رابطه جنسی مقعدی
• تنگ بودن دریچه مقعدی
• بارداری و زایمان طبیعی سخت
• خاراندن بیش از حد مقعد
• عوارض بیماری هایی مثل کرون، سرطان روده و یا بیماری های مقاربتی
• عوارض درمان نکردن پروکتیت یا التهاب راست روده

به نقل از fascrs.org

شقاق مقعد معمولاً در اثر اعمال ضربه به پوشش داخلی مقعد در اثر اجابت مزاج ایجاد می شود.  علت این امر دفع اجابت مزاج خشک و سخت یا اجابت مزاج شل و مکرر می باشد. 
بیمارانی که عضله اسفنکتر مقعدی سفت دارند بیشتر در معرض شقاق مقعدی هستند.  علل کمتر شایع شقاق عبارتند از بیماری التهابی روده، عفونت مقعدی، تروما یا تومور. 

چه افرادی در معرض خطر شقاق مقعد هستند؟

همه افراد ممکن است در معرض این بیماری قرار گیرند، اما شرایط زیر احتمال ایجاد فیشر را افزایش می‌دهد:

• افراد مسن بالای 50 سال
• افرادی که مدت طولانی از روز را می نشینند.
• افرادی که ورزش نمی کنند.
• افراد سیگاری و الکلی
• افرادی که مرتباً غذاهای آماده و فست فود مصرف می کنند.
• افرادی با تنگی مادرزادی دریچه مقعدی

عوارض شقاق یا فیشر

عوارض این بیماری شامل درد شدید و عفونت است که با عمیق شدن زخم شدت میگیرند. اگر در طولانی مدت نسبت به درمان این بیماری بی توجهی کنید، ممکن است در اثر خونریزی عوارض دیگری مثل کم خونی نیز ایجاد شوند.

کاهش درد شقاق

این بیماری درد شدیدی را ایجاد می کند. این درد زمانی برطرف می‌شود که با یکی از روش‌های جراحی این بیماری را رفع کنید.

اما برای تسکین موقت این درد راه حل هایی وجود دارد، که در ادامه به آنها اشاره می کنیم :

• نشستن در آب گرم : گرما می تواند درد و التهاب را برطرف کند. برای این منظور یک لگن را از آب گرم پر کنید و برای 30 دقیقه در آن بنشینید.
• پماد های ضد درد : استفاده از پماد لیدوکائین می تواند تا حد قابل توجهی درد شما را کاهش دهد. ولی این پماد درمان موقتی است. مصرف این پماد بیش از 1 هفته ممنوع است.
• داروی مسکن : مصرف داروهای مسکن هر 8 ساعت یکبار میتواند در کنترل موقت درد موثر باشد.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

هر مقدار زودتر برای درمان شقاق اقدام کنید، بهتر است. زیرا با گذشت زمان بیماری پیشرفت کرده و علائم شدیدتر میشوند.

بنابراین در صورتی که هر یک از علائم بیماری مثل احساس درد، خونریزی و زخم را تجربه می کنید، لازم است با پزشک خود در این مورد مشورت نمایید. اگر همراه با این علائم تب و لرز را نیز تجربه می کنید، احتمالاً بدن شما دچار عفونت شده و نیاز به مراقبت های ویژه احساس می شود.

بیشتر بخوانید : بهترین دکتر جراح شقاق در تهران

نحوه تشخیص و معاینه شقاق

فیشر در بیرون از مقعد و بر روی عضله آن ایجاد می‌شود. به همین جهت به راحتی و با یک معاینه ساده قابل تشخیص است.

اما از آنجایی این زخم درد شدیدی را به همراه دارد. معمولاً بیماران اجازه معاینه را نمی‌دهند. برای این منظور پزشک قبل از معاینه بی حسی موضعی تزریق می‌کند.

در کنار معاینه ممکن است پزشک از سایر روشهای نظیر کولونوسکوپی، سیگموئیدوسکوپی و یا حتی بیوپسی مقعد برای تشخیص بیماری و تمایز آن با سایر عارضه های مقعد استفاده نماید.

برای تشخیص سریع تر، هنگام مراجعه به پزشک نکات زیر را یادآوری کنید:

•  آیا درد، سوزش یا خارش دارید؟
• چقدر احساس  ناراحتی و درد شدت دارد؟
• درد و ناراحتی معمولا چقدر طول می کشد؟
• چه نوع خونریزی دارید؟
• چه چیزی علائم شما را بهبود می بخشد؟

برای تشخیص شقاق باید بیمار تحت معاینه فیزیکی قرار گیرد. برای این منظور بیمار روی تخت مخصوص به حالت سجده دراز می‌کشد و پرستار دیگر نواحی بدن را با پارچه می پوشاند، پزشک مقعد را بررسی کرده و در صورت لزوم از معاینه انگشتی برای بررسی دقیق استفاده می کند.

از آنجایی که این بیماری درد شدیدی را به همراه دارد، معمولاً پزشک از بی حسی موضعی قبل از اقدام به معاینه استفاده می نماید. سپس پزشک انگشت چرب شده را داخل مقعد را فرو می‌برد، و این موضع را بررسی می‌نماید.

روشهای درمان

درمان شقاق با دو هدف انجام می‌شود، هدف اول جلوگیری از عفونی شدن و یا درمان التهاب آن با استفاده از داروهای گیاهی و آنتی بیوتیک است. این درمانها در مورد شقاق حاد و زمانی که بیماری در مراحل ابتدایی خود قرار دارد، موثر است. اما اگر بیماری وارد فاز مزمن شود، به راحتی درمان نخواهد شد. در این مواقع معمولاً اسپاسم عضله موجب افزایش فشار وارده بر روی آن شده و با کاهش گردش خون، چرخه ترمیم زخم به کندی انجام میشود.

برای درمان شقاقی که با درمان های خانگی بهبود نیافته لازم است از روشهای دیگری مثل جراحی استفاده نمود. اما از آنجایی که جراحی عوارض خاص مربوط به خود را داشته و خطر عفونت و عود مجدد بیماری را در آن بیشتر است. به ندرت بیماران راضی به انجام شده و یا حتی پزشکان آن را تجویز می کنند.

در حال حاضر بهترین روشی که برای درمان و از بین بردن این عارضه وجود دارد، لیزر است. لیزر هیچ یک از عوارض و مشکلات عمل شقاق را نداشته و در سریعترین زمان ممکن، به صورت سرپایی  و به طور قطع بیماری را درمان خواهد نمود.

بیشتر بخوانید : هزینه درمان شقاق با لیزر

چگونه از بروز فیشر پیشگیری کنیم؟

امکان پیشگیری کامل از این بیماری وجود ندارد، اما با انجام یکسری نکات می توانید احتمال ابتلا به این بیماری را تا حد زیادی کاهش دهید. از رایج ترین روشهای پیشگیری از این بیماری میتوانیم به این موارد اشاره کنیم:

• پیشگیری از یبوست با دریافت فیبر کافی با مصرف انواع میوه ها، سبزیجات و حبوبات
• نوشیدن آب کافی (حداقل 8 لیوان در روز) برای نرم شدن مدفوع
• ورزش و تحرک بدنی، ورزش می تواند تحرکات روده را افزایش داده و از یبوست جلوگیری کند.
• حفظ بهداشت مقعد ولی پرهیز از زیاده روی در شستشوی مقعد
• درمان سریع مشکلات مربوط به مقعد به خصوص اسهال و یبوست
• مصرف ملین های طبیعی با مشورت پزشک و در صورتی که مصرف فیبر موثر نبوده است.
• پرهیز از زور زدن در توالت
• پرهیز از رابطه جنسی مقعدی
• اجتناب از لباسهای تنگ و چسبان
• پرهیز از به تاخیر انداختن دفع

سوالات متداول شقاق چیست