پروکتیت یا التهاب راست روده چیست؟ بهترین روشهای درمان

پروکتیت (Proctitis) التهاب پوشش داخلی راست روده است. راست روده یک لوله عضلانی است که بخش انتهای روده بزرگ به شمار می رود و در انتها به مقعد می رسد. مدفوع هنگام خروج از بدن از طریق راست روده عبور می کند.

پروکتیت می تواند باعث درد راست روده، اسهال، خونریزی و ترشحات شود و همچنین باعث میشود به طور مداوم نیاز به دفع مدفوع داشته باشید. علائم پروکتیت می تواند کوتاه مدت یا مزمن شود.

پروکتیت در افرادی که بیماری التهابی روده دارند (بیماری کرون یا کولیت اولسروز) شایع تر است. عفونت های مقاربتی یکی دیگر از علل شایع این بیماری است. پروکتیت همچنین می تواند در اثر عارضه جانبی پرتودرمانی برای درمان سرطان باشد.

علائم

علائم و نشانه های پروکتیت ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• احساس مکرر یا مداوم نیاز به دفع مدفوع  
• دفع خونریزی از رکتوم
• دفع مخاط از راست روده
• درد راست روده
• درد در سمت چپ شکم 
• احساس پری در راست روده 
• اسهال
• درد هنگام دفع مدفوع

زمان مراجعه به پزشک

در صورت ابتلا به هر یک علائم پروکتیت با پزشک خود مشورت نمایید.

 علت

چندین بیماری می تواند باعث التهاب مخاط داخلی روده شود، این بیماریها عبارتند از:

• بیماری التهابی روده : حدود 30 درصد از افراد مبتلا به بیماری التهابی روده (بیماری کرون یا کولیت اولسروز) التهاب راست روده دارند.
• عفونت ها : عفونت های مقاربتی، به ویژه در افرادی که رابطه مقعدی دارند. می توانند منجر به پروکتیت شوند. عفونت های مقاربتی که می توانند باعث ایجاد پروکتیت شوند، شامل سوزاک، تبخال تناسلی و کلامیدیا هستند. عفونت های مرتبط با بیماری های ناشی از غذا مانند عفونت های سالمونلا، شیگلا و کمپیلوباکتر نیز می توانند باعث پروکتیت شوند.
• درمان سرطان با پرتودرمانی : پرتودرمانی راست روده یا مناطق مجاور آن مانند پروستات می تواند باعث التهاب راست روده شود. پروکتیت ناشی از پرتو می تواند در طول درمان با اشعه شروع شود و  تا چند ماه پس از درمان ادامه یابد. همچنین ممکن است سالها پس از درمان رخ دهد.
• آنتی بیوتیک ها :  گاهی اوقات آنتی بیوتیک هایی که برای درمان عفونت استفاده می شوند، می توانند باکتری های مفید روده را از بین ببرند و باعث رشد باکتری های مضر Clostridium difficile در راست روده شوند.
• پروکتیت انحرافی : پروکتیت می تواند در افراد به دنبال برخی از انواع جراحی روده بزرگ رخ دهد.
• پروکتیت ناشی از پروتئین :  این عفونت می تواند در نوزادانی که از شیر گاو یا شیر خشک استفاده می کنند، رخ دهد. نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می کنند، نیز ممکن است دچار پروکتیت شوند.
• پروکتیت ائوزینوفیلیک : این حالت زمانی ایجاد می شود که نوعی گلبول سفید (ائوزینوفیل) در دیواره راست روده ایجاد می شود. پروکتیت ائوزینوفیلیک فقط کودکان زیر 2 سال را درگیر می کند.

عوامل خطر

عوامل زیر می تواند خطر پروکتیت را افزایش دهند :

• رابطه جنسی ناامن : رابطه جنسی به خصوص رابطه مقعدی بدون رعایت بهداشت (بدون استفاده از کاندوم) می تواند خطر ابتلا به عفونت مقاربتی (STI) را افزایش دهند و به این ترتیب خطر ابتلا به پروکتیت نیز افزایش می یابد. خطر ابتلا به عفونت مقاربتی (STI) در افرادی که شرکای جنسی متعدد دارند و از کاندوم استفاده نمی کنند، بیشتر است.
• بیماریهای التهابی روده : ابتلا به بیماری التهابی روده (بیماری کرون یا کولیت اولسروز) خطر ابتلا به پروکتیت را افزایش می دهد.
• پرتودرمانی برای سرطان : پرتودرمانی راست روده و اطراف آن (مانند سرطان رکتوم ، تخمدان یا پروستات) خطر ابتلا به پروکتیت را افزایش می دهد.

عوارض

پروکتیتی که درمان نمی شود یا به درمان پاسخ نمی دهد ممکن است منجر به عوارض زیر شود ، از جمله:

• کم خونی : خونریزی مزمن از راست روده می تواند باعث کم خونی شود. با کم خونی، بدن گلبول قرمز کافی برای حمل اکسیژن را ندارد، بنابراین بیمار دچار احساس خستگی، سرگیجه، تنگی نفس، سردرد، رنگ پریدگی پوست و تحریک پذیری شود.
• شقاق : التهاب مزمن در راست روده می تواند منجر به ایجاد زخم (ترک) در پوشش داخلی راست روده شود.
• فیستول : گاهی اوقات عفونت شدید این بیماری گسترش می یابد و در نتیجه ی آن مسیری غیر طبیعی بین راست روده و دیگر اعضای بدن ایجاد میشود، که فیستول نام دارد. فیستول می تواند مابین راست روده و پوست اطراف مقعد و سایر اندام ها مثل راست روده و مثانه یا حتی واژن ایجاد شود.

جلوگیری

برای کاهش خطر ابتلا به پروکتیت، اقدامات لازم را برای محافظت از خود در برابر عفونت های مقاربتی (STIs) انجام دهید. مطمئن ترین راه برای جلوگیری از بیماری های مقاربتی، پرهیز از رابطه جنسی ، به ویژه رابطه مقعدی است. 

با رعایت موارد زیر می توانید خطر ابتلا به این بیماری را کاهش دهید:

• محدود کردن تعداد شرکای جنسی
• استفاده از کاندوم لاتکس در حین رابطه جنسی
• عدم رابطه جنسی با افرادی که زخم یا ترشحات غیرعادی در ناحیه تناسلی دارند.
• در صورت تشخیص عفونت مقاربتی، رابطه جنسی را تا بعد از اتمام درمان متوقف کنید.

تشخیص

آزمایشات و روشهای مورد استفاده برای تشخیص پروکتیت، عبارتند از:

• آزمایش خون : این آزمایش به منظور تشخیص خونریزی و عفونت انجام میشود.
• آزمایش مدفوع : آزمایش مدفوع برای تعیین عفونت باکتریایی انجام میشود.
• سیگموئیدوسکوپی انعطاف پذیر : در این آزمایش لوله ای انعطاف پذیر مجهز به نور و دوربین وارد مقعد میشود. تا راست روده از نظر عفونت و التهاب بررسی نماید.در حین عمل، پزشک می تواند نمونه های کوچکی از بافت (بیوپسی) را برای تجزیه و تحلیل آزمایشگاهی بگیرد.
• کولونوسکوپی :این آزمایش به پزشک اجازه می دهد تا کل روده را با استفاده از یک لوله نازک، منعطف و مجهز به نور و دوربین مشاهده کند. پزشک شما همچنین می تواند در این آزمایش بیوپسی انجام دهد. 

درمان پروکتیت 

درمان پروکتیت یا التهاب راست روده بستگی به علت زمینه ای التهاب دارد.

درمان پروکتیت ناشی از عفونت

پزشک شما ممکن است داروهایی را برای درمان عفونت توصیه کند. گزینه ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• آنتی بیوتیک ها : در مورد پروکتیت ناشی از عفونت های باکتریایی، پزشک ممکن است آنتی بیوتیک هایی مانند داکسی سایکلین (Oracea ، Vibramycin ، دیگران) را توصیه کند.
• داروهای ضد ویروسی : برای پروکتیت ناشی از عفونت های ویروسی، مانند تبخال، پزشک ممکن است داروهای ضد ویروسی مانند آسیکلوویر (Sitavig ، Zovirax ، دیگران) تجویز کند.

درمان پروکتیت ناشی از پرتودرمانی 

موارد خفیف پروکتیت پرتویی ممکن است نیازی به درمان نداشته باشد. در موارد دیگر، پروکتیت پرتویی می تواند باعث درد شدید و خونریزی شود که نیاز به درمان دارد. پزشک شما ممکن است درمان های زیر را توصیه کند.

• مصرف دارو : دارو به صورت قرص یا شیاف تجویز می شود. این دارو ها عبارتند از  سوکرالفات (کارافات) ، مسالامین (Asacol HD ، Canasa ، دیگران) ، سولفاسالازین (آزولفیدین) و مترونیدازول (Flagyl) و می توانند به کنترل التهاب و کاهش خونریزی کمک کنند.
• نرم کننده مدفوع : این دسته از داروها می توانند به باز شدن انسداد روده کمک کنند.
• درمان برای از بین بردن بافت آسیب دیده : این تکنیک ها با تخریب بافت غیرطبیعی (تخلیه) که دچار خونریزی شده علائم پروکتیت را بهبود می بخشد. روشهای فرسایش مورد استفاده برای درمان پروکتیت شامل انعقاد پلاسمای آرگون (APC)، سرمازدگی، الکتروکواگولاسیون و سایر روشهای درمانی است.

پروکتیت ناشی از بیماری التهابی روده

درمان پروکتیت مربوط به بیماری کرون یا کولیت اولسروز با هدف کاهش التهاب در راست روده است. درمان ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• داروهایی برای کنترل التهاب راست روده : پزشک ممکن است داروهای ضد التهابی را از طریق خوراکی یا شیاف یا تنقیه تجویز کند، این دارو ها عبارتند از مسالامین (Asacol HD ، Canada ، دیگران)-یا کورتیکو استروئیدها-مانند پردنیزولون (رایوس) یا بودزوناید (Entocort EC ، Uceris)، کرم هیدروکورتیزون. التهاب در افراد مبتلا به بیماری کرون اغلب مستلزم درمان با دارویی است که سیستم ایمنی بدن را سرکوب می کند، مانند آزاتیوپرین (Azasan ، Imuran) یا infliximab (Remicade).
• عمل جراحي : اگر درمان دارویی علائم و نشانه های شما را تسکین ندهد، پزشک ممکن است جراحی را برای برداشتن قسمت آسیب دیده دستگاه گوارش توصیه کند.