درمان تنگی مقعد [ خانگی و گیاهی] علت ها و علائم و عکس مقعد تنگ

تغییرات عجیب در اجابت مزاج، دفع خون و یبوست مزمن که باهیچ روشی برطرف نشده است، ممکن است ناشی از مشکلی به نام تنگی مقعد باشند. اما منظور از تنگی مقعد چیست؟ در این صفحه به بررسی این مشکل علت ها؛ علائم و روشهای درمان آن می پردازیم:

تنگی مقعد چیست؟

برخلاف تصور عموم، منظور از تنگی مقعد ( Anal stenosis)، تنگ بودن دریچه مقعد نیست! بلکه در این شرایط کانال مقعد یا همان راست روده تنگ و باریک شده است. این مسئله می تواند عبور مدفوع از کانال مقعد را دشوار کند که در نتیجه ی آن عوارض مختلفی برای فرد ایجاد میشود.

تشکیل بافت اسکار یا زائده اضافه در کانال مقعد می تواند منجر به تنگی کانال گردد. از آنجایی که بافت های اسکار برخلاف بافت های ماهیچه ی کانال مقعد نرم و انعطاف پذیر نیستند، باعث تنگی کانال مقعد می‌شوند.

این وضعیت اغلب به جای اسفنکتر خارجی که فرد می تواند آن را کنترل کند، اسفنکتر داخلی (غیر ارادی) را تحت تاثیر قرار می دهد.

عکس تنگی مقعد

در عکس تنگی می توانید ، مشکل دریچه مقعد را به خوبی مشاهده کنید :

درمان تنگی مقعد

درمان تنگی مقعد بستگی به عامل به وجود آورنده آن، وضعیت بیمار و .. دارد. در مراحل اولیه ممکن است درمان خانگی توصیه شود، اما برای درمان قطعی نهایتا جراحی توصیه می‌شود.

درمان خانگی تنگی مقعدی

روشهای درمان تنگی مقعد در خانه به شرح است :

• به بیمار توصیه شود، رژیم غذایی خود را کنترل کرده و فیبر بیشتری به آن بیفزایند. مصرف فیبر می تواند یبوست را کنترل و درمان نماید.
• نوشیدن 8 تا 10 لیوان آب می تواند به کنترل وضعیت کمک کند.
• مصرف ملین و مسهل ها برای نرم کردن مدفوع
• ورزش و تحرک 30 دقیقه در روز

جراحی

اما اگر وضعیت و علائم بیمار همچنان ادامه داشته باشد.گزینه های جراحی بسته به وضعیت بیمار توصیه میشوند.

اگر تنگی مقعد در اثر عوارض بیماریهای نشیمنگاهی مثل بواسیر، شقاق یا عوارض جراحی فیستول ایجاد شده باشد، نیاز به جراحی به روش سنتی یا با لیزر است. لیزر می تواند خطرات و عوارض جراحی را به حداقل کاهش دهد.

گزینه های جراحی عبارتند از :

• دیلاتاسیون یا گشاد کردن مقعد با انگشت از دیگر گزینه هایی است که پزشکان به ندرت برای درمان این بیماری توصیه می کنند.
• آنوپلاستی : یکی از روشهای جراحی است که به جهت ترمیم مقعد انجام می‌شود.
• اسفنکتروتومی : نوعی روش جراحی است که هدف از آن برش عضله اسفنکتر برای برطرف کردن اسپاسم علضه است.

علائم و نشانه ها

علائم و نشانه های این وضعیت ممکن است در افراد مختلف با شدت های متفاوتی ظاهر شود. اغلب این شرایط با تشکل بافت اسکار در نزدیکی مقعد همراه است. برخی از مهمترین علائم این بیماری عبارتند از :

• یبوست
• نفخ
• تغییر در اجابت مزاج و باریک شدن مدفوع یا گلوله گلوله شدن آن
• درد هنگام دفع مدفوع
• خونریزی یا مشاهده خون در مدفوع

این علائم ممکن است ناشی از بیماریها و اختلالات مختلفی باشد و تعیین دقیق علت نیازمند بررسی های دقیق پزشکی است.

تنگی مقعد در نوزادان

برطبق آمار منتشر شده تقریبا یک نوزاد از هر 4000 نوزاد متولد شده در ایران به تنگی مقعدی دچار است. این مشکل در نوزاد نوعی بیماری مادرزادی است که با نام آترزی یا آنوس ایمپرفوره شناخته می‌شود. و علت مشخصی ندارد.

در این نوزاد مجرای مقعد و رکتوم به حدی باریک است که دفع به سختی و همراه با درد انجام میشود. از علائم این شرایط در نوزادان می توانیم به یبوست مداوم ومزمن، دفع همراه با درد و گریه اشاره کنیم. برای درمان این شرایط باید با روشهای جراحی مقعد را گشاد کرد.

علت تنگی مقعد

علت این موضوع می تواند وراثتی یا اکتسابی باشد. یعن عده ای از نوزادان با این مشکل متولد میشوند و عده ای دیگر در طول زندگی و در اثر عوارض بیماریهای مختلف دچار تنگی مقعد میشوند. مهمترین علت های اکتسابی این مشکل عبارتند از :

• بیماری بواسیر یا هموروئید
• بیماری شقاق یا فیشر
• بیماری های مقاربتی مثل HIV
• بیماری التهابی روده (IBD) 
• عفونت های مقعد
• عوارض جراحی فیستول به روش سنتی
• عوارض جراحی هموروئید به روش سنتی
• یبوست یا فشار هنگام حرکات روده
• زیاده روی در مصرف ملین ها
• مصرف داروی میگرن (ارگوتامین ها)

 حداقل 10% از موارد تنگی مقعدی به علت بی توجهی به درمان بواسیر ایجاد شده است.

علت تنگی مقعد در نوزادان

اغلب نوزادان در اثر مشکلات وراثتی دچار تنگی مقعد میشوند. علت این مشکل در نوزادان معمولاً یکی از دلایل زیر است:

• تشکیل غشای مقعدی و ایجاد یک حلقه‌ فیبری ضخیم در کانال مقعد یا رکتوم. این وضعیت علائم چندانی را ایجاد نمی کند و معمولاً در طی معاینات دوره ای تشخیص داده میشود. با این حال ممکن است باعث یبوست، گریه مداوم نوزاد ، تغییر در اجابت مزاج و یا اتساع شکم گردد.
• مشکل تنگی مقعد در نوزادان ممکن است با بیماری کولیت نیز در ارتباط باشد. بیماری کولیت موجب تضعیف سیستم عصبی در بخشی از روده میشود که در نتیجه ی آن تنگی مقعد به وجود می آید. یبوست مزمن، دفع خون، کم‌خونی و عفونت‌ ادراری از علائم این وضعیت محسوب میشوند.

بیشتر بخوانید : درمان گشادی مقعد

برای درمان تنگی مقعد باید به چه پزشکی مراجعه کنیم؟

در صورت تجربه هریک از این علائم می توانید با پزشک عمومی یا خانوادگی خود مشورت کنید. اگر پزشک تشخیص تنگی مقعد یا هر مشکل دیگری را بدهد شما را به پزشک متخصص ارجاع می دهد. 

برای درمان تنگی مقعد یا مشکلات مشابه می توانید به پزشک متخصص جراح مراجعه کنید. تشخیص این وضعیت با معاینه انگشتی امکان پذیر است. در صورت لزوم  و جهت تشخیص علت این وضعیت ممکن است پزشک، یکی از روشهای تشخیصی زیر را نیز توصیه می کند:

•  ام آر آی 
• کولونوسکوپی
• سیگموئیدسکوپی

بیشتر بخوانید : سندروم دفع مدفوع سخت

مراقبت های بعدی

انجام راهکارهای زیر می تواند به بهبود سریع تر بعد از جراحی و لیزر کمک نماید.

• کنترل یبوست با  مصرف فیبر 30 گرم و نوشیدن حداقل 8 لیوان آب در طول روز . برای مصرف فیبر باید در طول روز از انواع میوه ها، سبزیجات و غلات استفاده نمایید.
• رعایت بهداشت مقعد ولی پرهیز از زیاده روی در شستشو مقعد
• استفاده از بالش های نرم هنگام نشستن، برای پیشگیری از وارد شدن فشار به مقعد
• پرهیز از جا به جایی اجسام سنگین و جابجایی آنها

منبع : https://www.tgh.org/institutes-and-services/conditions/anal-stenosis

سوالات متداول تنگی مقعد