بیرون زدگی مقعد یا روده، علت و درمان + عکس رکتوم بیرون‌زده

در این صفحه قصد داریم، به بررسی پرولاپس یا بیرون زدگی مقعد و علت، علائم و نحوه ی درمان آن بپردازیم:

پرولاپس یا بیرون زدگی زمانی اتفاق می افتد که هر عضوی از بدن از حالت طبیعی خود می لغزد یا به پایین می افتد. پرولاپس رکتوم زمانی است که رکتوم – آخرین بخش روده بزرگ – پایین می‌آید یا از مقعد بیرون می‌رود. اگرچه ممکن است این وضعیت ترسناک به نظر برسد، اما معمولاً یک اورژانس پزشکی در نظر گرفته نمی شود. با این حال، هر چه مدت طولانی تری به این بیماری مبتلا باشید، وضعیت شدید تر شده و این می تواند باعث خجالت شود و کیفیت زندگی را تحت تاثیر قرار دهد.

اگر وقتی به دستشویی می‌روید یا می‌خواهید مدفوع کنید، احساس می‌کنید چیزی درست نیست، نباید آن را نادیده بگیرید! پزشک شما می تواند پرولاپس رکتوم را تشخیص دهد و برای رفع آن درمان پیشنهاد کند.

احساس بیرون زدگی گوشتی از مقعد می تواند به شدت دردناک و آزار دهنده باشد. این مشکل در نتیجه ی بیماریهای مختلفی اتفاق می افتد. که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد.

پرولاپس مقعدی چیست؟

پرولاپس در لغت به معنی بیرون زدگی روده از شکم است. بنابراین، منظور از پرولاپس رکتال، بیرون زدگی بخشی انتهایی روده یا همان بخش از رکتال از مقعد است. این وضعیت به ندرت ایجاد میشود و از هر 100000 نفر کمتر از 3 نفر را مبتلا می کند. این وضعیت بیشتر در افراد بالای 50 و زنان مشاهده می شود. پرولاپس نیاز به درمان سریع دارد، در غیر این صورت وضعیت وخیم تر خواهد شد.

عکس بیرون زدگی روده (رکتوم)

دقت در عکس های زیر می توان به شما در درک راحت تر بیرون زدگی رکتوم کمک کند. همان طور که در عکس بیرون زدگی مقعد نیز مشخص است. بافت قرمز رنگ رکتوم یا همان راست روده از مقعد خارج شده است. این اتفاق حتی اگر دردناک نباشد باز هم ناخوشایند است و نیاز به درمان سریع دارد.

در صورتی که بیماری در طولانی مدت درمان نشود، این احتمال وجود دارد که پرولاپس دچار خفگی شود، در این حالت گردش خون در بافت متوقف شده بنابراین بافت از بین می رود و نیاز به جراحی اورژانسی دارد.

انواع بیرون زدگی روده

شاید اولین سوالی که از خود بپرسید این باشد، که رکتوم چیست یا کجاست؟ رکتوم همان راست روده است، و به بخش انتهایی روده گفته میشود که شکل راست یا مستقیمی دارد. این بخش دقیقا قبل از مقعد قرار دارد. دو نوع پرولاپس رکتال وجود دارد:

• کامل: شایع ترین نوع پرولاپس رکتوم این است که تمام دیواره روده از مقعد بیرون می زند.
• ناکامل : ممکن است تنها آستر مقعد (یا مخاط آن) از مقعد بیرون بزند.

پرولاپس رکتوم از نگاهی دیگر به دو نوع داخلی و خارجی تقسیم میشود. در نوع خارجی قسمتی از روده از مقعد خارج میشود. در نوع داخلی که شایع تر هم هست. قسمتی از روده در قسمتی دیگر از آن فرو میرود. معمولاً در پرولاپس داخلی رکتوم قسمتی از روده بزرگ وارد راست روده میشود. در این حالت بیمار در دفع دچار مشکل شده و یا به سختی عمل دفع مدفوع را انجام میدهد.

در نوع داخلی چون بیمار زائده ای را مشاهده نمی کند، بنابراین وضعیت را یبوست در ارتباط دانسته و برای درمان اقدام نمی کنند.

بیشتر بخوانید : راه های درمان ورم مقعد + عکس ورم مقعد

علت بیرون زدگی مقعد

هر عاملی که فشار داخل مقعد را افزایش دهد، می تواند علت پرولاپس یا بیرون زدگی مقعد باشد. ضعیف بودن عضلات مقعد نیز یکی از علل اصلی در ایجاد این وضعیت است.

• بارداری و زایمانهای مکرر
• ضعف عضلات لگن
• زور زدن برای اجابت مزاج
• سابقه طولانی مدت یبوست و اسهال
• سرفه زیاد
• برخی از بیماریهای عصبی که اعصاب مرتبط با رکتوم را تحت تأثیر قرار می دهد.
• اسکلروز
• بیماری دیسک کمر
• تومورهای نخاعی
• آسیب دیدن کمر یا لگن
• کهولت سن (سن بالا باعث ضعیف شدن عضلات و رباط های ناحیه رکتوم می شود.)

به نقل از my.clevelandclinic.org

افتادگی رکتوم در افراد مسن که سابقه طولانی مدت یبوست یا ضعف در عضلات کف لگن دارند، شایع است. این بیماری در زنان بیشتر از مردان و حتی در زنان بالای 50 سال ( زنان یائسه ) شایع‌تر است، اما در افراد جوان‌تر نیز رخ می‌دهد. افتادگی رکتوم همچنین می تواند در نوزادانی که نشانه ای از فیبروز کیستیک دارند و در کودکان بزرگتر نیز رخ دهد.

علائم و عوارض

بیرون زدگی راست روده علائم مختلفی را به همراه دارد، که مهمترین آن یبوست و خونریزی از روده است. در ابتدای شروع علائم ممکن است فرد احساس کند، مقعد متورم شده است به مرور زائده ای گوشتی از مقعد بیرون می زند که با دست میتوان آن را به داخل برگردانند اما در مراحل پیشرفته تر این زائده حتی با فشار نیز به داخل باز نمی گردد.

بنابراین اگر بعد از دفع مدفوع احساس کردید که روی یک توپ نشسته اید، یا اگر متوجه شدید چیزی از دهانه مقعد بیرون زده است، ممکن است دچار افتادگی رکتوم شده باشید.

در برخی موارد نیز این زائده با سرفه یا عطسه از مقعد بیرون می زند. برخی از افراد مبتلا به پرولاپس رکتال، این شرایط را به “نشستن روی توپ” توصیف کرده اند. علائم دیگر پرولاپس رکتال شامل موارد زیر است:

• مشکل در کنترل دفع مدفوع که در حدود 50 تا 75 درصد موارد رخ می دهد.
• نشت مدفوع و یا مخاط از مقعد
• احساس برآمدگی در خارج از مقعد
• دیدن یک توده قرمز در خارج از دهانه مقعد
• خروج خون قرمز روشن از روده
• درد و ناراحتی
• یبوست، در 25 تا 50 درصد از افرادی که پرولاپس روده دارند، وجود دارد.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

پرولاپس یا بیرون زدگی مقعد شرایط کشنده ای محسوب نمی شود، بنابراین اورژانس پزشکی هم نیست. اما مسلماً وضعیت آزار دهنده ای بوده و می تواند تاثیرات منفی بسیاری داشته باشد. بنابراین لازم است در صورت تجربه علائم این وضعیت و در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید.

هر مقدار مدت زمان بیشتری از شروع بگذرد، درمان نیز پیچیده تر خواهد شد. و احتمالاً مشکلات دائمی مانند بی اختیاری مدفوع و آسیب عصبی ایجاد میشود.

بیشتر بخوانید : علت درد مقعد چیست؟ + راهکارهای درمان

تشخیص

برای تشخیص پرولاپس رکتوم، پزشک تاریخچه پزشکی فرد را بررسی می کند. سپس در مورد علائم بیمار سوالاتی را می پرسد و معاینه جسمی انجام میدهد. در آخر مرحله برای تایید بیماری از یکی از روشهای زیر استفاده میشود.

• پروکتوگرافی : نوعی روش برای مشاهده و عکسبرداری از کانال روده و مقعد است.
• کولونوسکوپی : از این وسیله برای بررسی روده بزرگ استفاده می کنند، کولونوسکوپ یک لوله طولانی و انعطاف پذیر و دارای دوربین است.
• پروکتوسکوپی : این وسیله لوله ای طویل است که پزشک توسط آن داخل مقعد را مشاهده کرده تا بتواند تشخیص دقیق تری را ارائه دهد.
• مانومتری مقعدی: یک لوله نازک برای آزمایش قدرت عضلانی به راست روده وارد می شود.
• سونوگرافی مقعد : پروبی است که در مقعد و رکتوم شما قرار می گیرد و برای بررسی عضلات و بافت ها استفاده می شود.

 درمان بیرون زدگی روده

درمان پرولاپس از طریق جراحی انجام میشود. نحوه این جراحی بسته به سن و شرایط فیزیکی بیمار مختلف است.

• جراحی شکمی : جراحی از طریق شکم معمول تر است و تاثیر گذاری بیشتری نیز دارد. در این روش که نوعی جراحی لاپاراسکوپی است. رکتوم به داخل باز می گردد و با استفاده از حلقه هایی در جای خود ثابت میشود.
• جراحی مقعدی : در روشی دیگر برای افراد مسن تر که امکان جراحی وجود ندارد، جراحی از طریق مقعد انجام می‌شود. در جراحی مقعدی قسمتی از سیگموئید برداشته میشود. و اگر بیرون زدگی زیاد باشد، قسمت های دیگر به کولون متصل میشوند.

درمان خانگی

درمان خانگی بیرون زدگی مقعدی تنها درمان یبوست با مصرف فیبر است. یبوست چه قبل و چه بعد از عمل برای بیمار آزار دهنده است. بنابراین در هر صورت باید یبوست را درمان نمود. راه درمان نیز مصرف فیبر است. افزودن انواع میوه، سبزیجات و غلات و نوشیدن مقدار زیادی آب می تواند به حجیم کردن مدفوع و درمان یبوست کمک می کند.

بیمارانی که تحت عمل جراحی قرار گرفته اند، باید 3 تا 5 روز بعد از عمل را در بیمارستان بگذرانند. اکثر آنها طی 3 ماه به بهبودی کامل می رسند. بعد از عمل جراحی نیز افراد باید حداقل تا 6 ماه بعد از فشار و بلند کردن اجسام سنگین خودداری کنند.

موفقیت جراحی بسته به عوامل مختلفی دارد. شرایط وضعیت بیمار، سن، میزان سلامت عضلات و … همگی در نتیجه درمان اثرگذار هستند. پس از درمان و بهبودی کامل نیز می بایست نکات پیشگیری کننده را رعایت کنید. به طور مثال هنگام اجابت مزاج زور نزنید و یا مصرف غذاهای پرفیبر را فراموش نکنید. در صورت رعایت این نکات در بیشتر موارد بیماران به بهبودی کامل می رسند.

تفاوت پرولاپس رکتوم و هموروئید

خیر؛ از آنجایی که هر دوی این بیماریها مربوط به بخش انتهایی روده می شوند، علائم مشابهی دارند و ممکن به اشتباه گرفته شوند. ولی پرولاپس به معنی بیرون زدگی بخشی از روده از طریق مقعد است. در حالی که بواسیر یا هموروئید به تورم سیاهرگ های مقعدی گفته میشود.

بیشتر بخوانید : بواسیر چیست؟علت، علائم و تشخیص هموروئید مقعد

به طور کلی می توان گفت پرولاپس روده بر دیواره رکتوم اثر می گذارد، ولی بواسیر رگ های خونی در کانال مقعد را تحت تاثیر قرار میدهد. تشخیص صحیح این بیماریها اهمیت بسیاری دارد، زیرا که در غیر این صورت ممکن است با درمان اشتباه سلامت فرد به خطر افتد. درمان بواسیر با درمان پرولاپس متفاوت است.

پیشگیری

برخی از تغییرات در شیوه زندگی می توانند به جلوگیری از پرولاپس رکتوم، کمک کنند، این تغییرات عبارتند از :

• مصرف غذاهای سرشار از فیبر (حداقل 30 الی 35 گرم فیبر در طول روز)
• نوشیدن مقدار زیادی آب (حداقل 8 الی 10 لیوان آب در طول روز )
• ورزش منظم
• اجتناب از وارد کردن فشار بیش از حد به مقعد در حین دفع
• اجتناب از جابه جایی اجسام سنگین
• رعایت بهداشت مقعد
• پرهیز از تاخیر در اجابت مزاج

سوالات متداول