پروکتوسکوپی (مشاهده مقعد) یا رکتوسکوپی چیست؟ آمادگی های قبلی

برای تشخیص بیماری های مقعدی و نشیمنگاه از روشهای مختلفی استفاده میشود، یکی از این روشها پروکتوسکوپی یا رکتوسکوپی است. در ادامه به بررسی این آزمایش و نحوه انجام آن می پردازیم:

پروکتوسکوپی چیست؟ – رکتوسکوپی چیست؟

آزمایش پروکتوسکوپی ( Proctoscopy)  یا همان رکتوسکوپی یکی از روشهای معاینه مقعد یا راست روده (رکتوم) است. هدف از این آزمایش بررسی دقیق تر و تشخیص علت مشکلات رکتوم و مقعد و یا حتی درمان بیماری ها است.

پروکتوسکوپ در واقع یک لوله توخالی و دارای نور و دوربین با کیفیت بالا است که به پزشک اجازه می دهد، داخل مقعد و دیواره های آن را مشاهده نماید. در این روش با دمیده شدن هوا داخل رکتوم، امکان مشاهده داخل آن برای پزشک فراهم میشود. با استفاده از پروکتوسکوپی می توان تا فاصله 25 سانتی متری از مقعد یعنی داخل راست روده و کولون را مشاهده نمود.

 کاربرد های آزمایش راست روده

آزمایش پروکتوسکوپی پس از بررسی علائم توسط پزشک جهت تشخیص دقیق بیماری که احتمالا پزشک به آن شک کرده است، تجویز میشود. این آزمایش معمولاً به منظور تشخیص بیماریهای زیر انجام میشود.

• تشخیص علت اختلالات مقعد، مثل خارش مقعد، سوزش مقعد یا درد مقعد
• تشخیص بیماری های راست روده یا مقعد، از جمله سرطان
• تشخیص علت خونریزی از راست روده  یا مقعد
• تشخیص بیماری بواسیر یا هموروئید
• دریافت نمونه از بافت راست روده برای آزمایش (بیوپسی)
• پیدا کردن محل دقیق پولیپ روده و از بین بردن آنها
  • کنترل سرطان روده رکتوم پس از جراحی 

آمادگی برای پروکتوسکوپی 

قبل از مراجعه برای پروکتوسکوپی لازم است با پزشک خود در مورد داروهایی که مصرف می کنید، مشورت کنید. لیست تمام داروهایی که مصرف می کنید از جمله:

• داروهای تجویزی
• داروهای بدون نسخه
• مکمل های گیاهی و ویتامین ها

در اختیار پزشک خود قرار دهید،ممکن است لازم باشد مصرف برخی از این دارو ها را موقتاً قطع کنید. به خصوص داروهایی که خون را رقیق می کنند.

 همچنین لازم است، قبل از مراجعه به پزشک ناحیه راست روده به طور کامل تخلیه شود، تا امکان مشاهده دقیق رکتوم برای پزشک فراهم شود.  انجام این راهکارها به بیمار توصیه میشود.

• انجام تنقیه 
• مصرف ملین ها مثل شیاف بیزاکودیل 
• پرهیز از مصرف الکل و نوشیدنی های کافئین دار
• ممکن است به شما گفته شود که تا 12 ساعت قبل از آزمایش غذا نخورید.
• ممکن است نیازی به آماده سازی خاصی نداشته باشید، به خصوص اگر اسهال آبکی یا خونی دارید.
•  مصرف  زیاد مایعات 

 قبل از مراجعه برای پروکتوسکوپی با پزشک خود در این مورد مشورت نمایید.

بیشتر بخوانید : کولونوسکوپی چیست + آمادگی های قبلی و مراقبت های بعدی

 پروکتوسکوپی چگونه انجام میشود؟

مراحل انجام پروکتوسکوپی به این شرح است:

• پروکتوسکوپی را می توان در بیمارستان یا کلینیک به صورت سرپایی انجام داد. این روش معمولاً نیازی به بیهوشی ندارد. در صورتی که بیمار احساس ناراحتی داشته باشد، پزشک از داروهای بی حسی برای این منظور استفاده می کند.
• برای انجام پروکتوسکوپی بیمار باید پهلو دراز بکشد و زانو ها را در شکم فرو ببرد. 
• در ابتدا پزشک با معاینه انگشتی وجود زائده یا انسداد راست روده را بررسی می کند. 
• سپس پزشک پروکتوسکوپ را در مقعد قرار می دهد. تا با استفاده از لنز پروکتوسکوپ  داخل مقعد را مشاهده نماید.
• وارد شدن پروکتوسکوپ به مقعد،  همراه با دمیده شدن مقدار زیاد هوا خواهد بود، این موضوع می تواند به بیمار احساس نیاز به دفع بدهد.
• ممکن است پزشک در حین معاینه، از بافت راست روده نمونه برداری کند، به این عمل بیوپسی می گویند.
• کل فرآیند معاینه با پروکتوسکوپ حدود 10 دقیقه زمان می برد. 
• بعد از اتمام مراحل بیمار مشکلی نداشته و می تواند به کارهای روزانه خود رسیدگی کند.

 عوارض

پروکتوسکوپی معمولاً عوارض خاصی را به همراه ندارد. ممکن است، مشکلات زیر بعد از این آزمایش برای بیمار رخ دهد.

• عفونت
• خونریزی
• شکم درد
• پارگی در راست روده (این نادر است )

 نتیجه پروکتوسکوپی 

معمولاً پزشک بعد از انجام معاینه نتایج به دست آمده را به شما اطلاع  میدهد. اما اگر در طول آزمایش نمونه برداری انجام شده باشد، نیاز است تا نمونه در آزمایشگاه مورد بررسی های میکروسکوپی قرار گیرد و سپس نتایج به دست آمده به بیمار منتقل میشود. این فرآیند کمی زمان بر بوده و ممکن است چند روز یا چند هفته زمان نیاز داشته باشد.

سپس بسته به نتیجه ی آزمایش، درمان مورد نیاز برای بیمار تجویز می گردد. 

هزینه پروکتوسکوپی 

هزینه پروکتوسکوپی در مقایسه با سایر روشهای بسیار کمتر خواهد بود. این هزینه به مرکز درمانی که این آزمایش را در آن  انجام میدهید، بستگی دارد. 

این آزمایش را می توانید در درمان تهران در بهترین شرایط بهداشتی و با استفاده از بهترین تجهیزات انجام دهید.

مراقبت های بعد از پروکتوسکوپی 

ممکن است بلافاصله بعد از انجام معاینه مقداری احساس ناراحتی یا درد در راست روده و مقعد خود داشته باشید. همچنین ممکن است تا چند روز پس از آن مقداری خونریزی خفیف از راست روده یا بعد از دفع مدفوع داشته باشید. این علائم طبیعی هستند، مخصوصاً اگر نمونه برداری یا همان بیوپسی انجام شده باشد.

پس از انجام پروکتوسکوپی می توانید فعالیتهای منظم را از سر گیرید و رژیم غذایی معمول خود را داشته باشید.

در صورت داشتن هر یک از این علائم پس از انجام پروکتوسکوپی با پزشک خود مشورت کنید:

• تب 100.4 درجه فارنهایت (38 درجه سانتیگراد) یا بالاتر
•  مشاهده خون در مدفوع به میزان بیشتر از حالت نرمال
• خونریزی بیش از چند روز ادامه یابد.
• درد شدید در شکم  

فرق پروکتوسکوپی و کولونوسکوپی

همان طور که توضیح دادیم پروکتوسکوپی لوله ای غیر قابل انعطاف است که پزشک توسط لنز مخصوص روی آن داخل مقعد را مشاهده می نماید. 

سیگموئیدوسکوپی و کولونوسکوپی شکل پیشرفته تر معاینه مقعد است. این روش آزمایش شامل لوله ای انعطاف پذیر و طویل است که از طریق مقعد وارد راست روده و روده بزرگ میشود. این لوله دارای دوربینی است که تصاویر روده را به مانیتوری مخصوص ارسال می کند تا پزشک توسط آن داخل روده بزرگ، سیگموئید و کولون (بخشی از روده بزرگ) را مشاهده کند.

تفاوت اصلی این دو روش معاینه در طول دستگاه های مورد استفاده برای انجام آنها است. با پروکتوسکوپ تنها 25 سانتی متر اول قابل مشاهده است در حالی که انجام کولونوسکوپی این امکان را برای پزشک فراهم می کند، تا بخش بیشتری از روده را مشاهده نماید.

منبع : www.saintlukeskc.org

سوالات متداول