سندرم روده تحریک پذیر چیست؟ علائم، علت و درمان دارویی و خانگی

با ما همراه باشید تا شما را با این بیماری, علائم؛ علت ها و روش های درمان آن آشنا کنیم:

سندرم روده تحریک پذیر(IBS) شرایط گوارشی است که علائم آن می تواند زندگی روزمره را با اختلال مواجه کند. با این حال این بیماری معمولاًٌ آسیب جدی به روده وارد نمی کند و خطر بروز سرطان را نیز افزایش نمیدهد. این وضعیت بیشتر زنان را تحت تأثیر قرار می دهد تا مردان.

سندرم روده تحریک پذیر چیست؟

بیماری سندرم روده تحریک پذیر (IBS)، اسپاسم روده بزرگ، روده تحریک پذیر یا کولیت مخاطی و اسپاسمی به مجموعه ای از علائم گوارشی گفته میشود، که معمولاً همزمان با هم ایجاد میشوند. این علائم از نظر شدت و مدت زمان از فردی تا فرد دیگری متفاوت است.

علائم این بیماری به صورت دوره ای تقریباًهر سه ماه یکبار تکرار میشوند و معمولاً تا سه روز ادامه دارند.

بیشتر بخوانید : درمان یبوست + با روشهای خانگی و فوری

انواع

این بیماری بر اساس علائم در سه نوع مختلف دسته بندی میشود.

• در نوع اول یبوست علامت غالب است، این بیماری IBS-C نام دارد.
• در نوع دوم اسهال علامت غالب است، این بیماری IBS-D نام دارد.
• در نوع سوم اسهال و یبوست متناوب است، این بیماری IBS-A نام دارد.

بیشتر بخوانید : درمان اسهال + با روشهای فوری

عامل سندرم روده تحریک پذیر

علت این بیماری هنوز کشف نشده است. اما دلایل احتمالی شامل تضعیف سیستم ایمنی بدن، عفونت باکتریایی و افزایش

سطح سروتونین در روده بزرگ است. به علاوه بیماری سلیاک خفیف نیز می تواند به روده ها آسیب رسانده و علائم این بیماری را ایجاد کند.

از طرفی حرکت دستگاه گوارش تا حد زیادی توسط سیستم عصبی کنترل می شود. استرس می تواند روی اعصاب شما تأثیر بگذارد و سیستم گوارشی شما را فعال و یا غیر فعال کند. بدن بیماران مبتلا به IBS به یک اختلال جزئی نیز پاسخ میدهد.

علائم و نشانه ها

مبتلایان به این عارضه ممکن است، دچار یبوست یا اسهال مزمن باشند. اگر علامت مکرر این بیماری اسهال باشد. احتمالاً همراه با آن حالت تهوع نیز وجود دارد. بعضی از افرادی که دچار اسهال مزمن هستند در طولانی مدت قدرت کنترل روده را از دست میدهند.

یبوست نوعی دیگری از این بیماری است که به طور معمول بزرگسالان را تحت تأثیر قرار میدهد. یبوست شایع ترین علامت این بیماری است. سایر علائم این بیماری شامل موارد زیر است:

• گرفتگی شکم
• بوی بد مقعد
• درد شکم
• نفخ و گاز
• ادرار مکرر
• سردرد
• یبوست
• باریک شدن مدفوع
• تکه تکه شدن مدفوع
• اسهال

این علائم همیشه پایدار نیستند و اغلب به صورت دوره ای تجربه میشوند. اما این امکان وجود دارد که بیمار این علائم را مداوم تجربه نماید.

بیشتر بخوانید : شایع ترین بیماریهای دستگاه گوارش

علائم IBS در زنان

این بیماری در زنان شایع تر از مردان است، علت شیوع بیشتر نیز، تنبل بودن سلولهای عصبی روده در زنان است. بنابراین زنان بیشتر به این بیماران و سایر اختلالات گوارشی مبتلا میشوند.

علائم این بیماری در زنان معمولاً در دوران قاعدگی شدیدتر بوده و یا محدود به این دوران می شود. همچنین با ورود به یائسگی علائم نیز کاهش پیدا میکند. ولی بارداری می تواند علائم بیماری را تشدید کند.

تشخیص

تشخیص سندرم روده تحریک پذیر را با بررسی علائم بیمار آغاز میشود. از آنجایی که این بیماری روش تشخیصی مخصوصی ندارد. پزشک سعی می کند با رد سایر بیماریها، IBS را تشخیص دهد. از روش های زیر برای کمک به تشخیص بیماری استفاده میشود.

• پزشک در مورد حساسیت شما به غذایی خاص تحقیق میکند. تا احتمال حساسیت غذایی را رد کند.
• ممکن است برای رد احتمال عفونت، نمونه مدفوع از بیمار دریافت شود.
• آزمایش خون نیز به منظور بررسی کم خونی و رد بیماری سلیاک انجام میشود.
• کولونوسکوپی نیز به منظور رد بیماری التهابی روده (بیماری کرون ) یا سرطان انجام می شود.

درمان

هنوز پزشکان اطلاعات کاملی در رابطه با درمان قطعی سندرم روده تحریک پذیر ندارند. بنابراین هیچ درمانی نیز برای این عارضه وجود ندارد. تنها کمکی می توان به این بیماران کرد، کنترل علائم بیماری است.

داروهای خانگی

مصرف برخی از داروهای خانگی یا تغییر در شیوه زندگی ممکن است به شما در تسکین علائم IBS بدون استفاده از دارو کمک کند. نمونه هایی از این تغییرات سبک زندگی عبارتند از:

• ورزش منظم
• پرهیز از نوشیدنی های کافئین دار
• تقسیم غذا به وعده های کوچکتر
• به حداقل رساندن استرس
• مصرف پروبیوتیک برای کمک به تسکین گاز و نفخ (اما زیاده روی در مصرف لبنیات می تواند تاثیر عکس داشته باشد.)
• اجتناب از غذاهای سرخ شده، چرب یا تند
• سوربیتول موجود در شیرینی ها و آدامس ها می تواند وضعیت را وخیم نماید.
• مصرف نوشابه و الکل را به حداقل کاهش دهید.
• مصرف ملین ها توصیه نمی شود، زیرا مصرف در طولانی مدت منجر به تضعیف روده می گردد.
• از مصرف غذاهایی که تولید گاز را افزایش میدهند، بپرهیزید. به طور مثال انواع کلم، پیاز، پیازچه، فلفل سبز، عدس و … از جمله غذاهای نفاخ هستند.
• شستشوی روده یا کولون

درمان دارویی

در صورتی که علائم شما با تغییر رژیم غذایی و شیوه زندگی بهبود نیابد، پزشک درمان دارویی سندرم روده تحریک پذیر را پیشنهاد میکند. هریک از این داروها به برطرف کردن علائم خاصی از این بیماری کمک می کند و بسته به علائم بیمار تجویز میشوند. این درمان شامل داروهایی برای کنترل اسپاسم عضلات، داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای برای کاهش درد و آنتی بیوتیک ها میشود.

اگر علامت اصلی بیماری یبوست باشد، داروهایی برای این منظور نیز تجویز میشود.

چگونه بیماری را کنترل کنیم؟

بسیاری از بیماران می توانند با شناخت محرک ها از ایجاد علائم جلوگیری کنند. مصرف برخی از غذاها و همچنین کاهش استرس و اضطراب می توانند علائم این بیماری را کنترل کند. برای شناخت این محرک ها باید به دقت رژیم غذایی خود را تحت کنترل داشته باشید. زیرا تاثیر غذاها بر همه افراد یکسان نیست.

کمک گرفتن از یک مشاور می تواند به شما در کاهش استرس و اضطراب و مسلماً بهبود علائم بیماری کمک کند.

عوارض

اگر بیماری و علائم آن کنترل نشود، ممکن است یکی از عوارض زیر برای بیمار ایجاد شود.

سندرم روده تحریک پذیر و لاغری

IBS بر وزن افراد مبتلا به این بیماری تأثیر نمی گذارد. با این حال، اگر به اندازه کافی غذا نخورید، ممکن وزن شما تا حد قابل توجهی کاهش پیدا کند. گرفتگی شکم اغلب بعد از خوردن غذا ایجاد شود. اگر اسهال مکرر از علائم شما باشد، ممکن است بدن تمام مواد مغذی مورد نیاز را دریافت نکند. در نتیجه وزن بدن کاهش می یابد.

بواسیر یا هموروئید

بواسیر به متورم شدن سیاهرگ ها در کانال مقعدی گفته میشود. این بیماری با درد، خارش، خونریزی همراه است و در موارد شدیدتر می تواند باعث بیرون زدن زائده هایی گوشتی از مقعد گردد. علت هموروئید وارد شدن فشار بیش از اندازه به مقعد است و یکی از مهمترین علت های آن یبوست و اسهال مداوم و مزمن است.

درمان بواسیر در ابتدا با تغییر در رژیم غذایی انجام میشود اما در مراحل پیشرفته تر نیاز به جراحی و لیزر درمانی است.

بیشتر بخوانید : بواسیر چیست؟علت، علائم و تشخیص هموروئید مقعد

شقاق

شقاق مقعدی به ترک های عمیقی که در مقعد ایجاد میشود، گفته میشود. علت شقاق یبوست و اسهال مزمن است. این زخم به خصوص در مبتلایان به سندرم روده تحریک پذیر به راحتی ترمیم نمیشود، پزشک در ابتدا تغییر در رژیم غذایی را پیشنهاد میکند اما این روشها نمی تواند به درمان کمک کند. روش قطعی درمان شقاق با لیزر است.

بیشتر بخوانید : شقاق چیست؟ علت، علائم و عوارض فیشر مقعدی

آیا مصرف فیبر به درمان IBS کمک میکند؟

مصرف فیبر در مبتلایان با سندرم روده تحریک پذیر با علامت یبوست مزمن توصیه میشود. مصرف فیبر های محلول مثل پسلیوم می تواند در بهبود علائم این بیماری موثر باشد. اما مصرف فیبر های نامحلول مانند سبوس نه تنها به درمان کمک نمی کند، بلکه می تواند علائم را نیز تشدید کند.

بهترین غلات برای مبتلایان به این بیماری، شامل گندم خرد شده، برنج، غلات سبوس دار و نان چاودار است.

بیشتر بخوانید : فیبر چیست؟ خواص شگفت انگیز آن+ مکمل فیبر

آیا لبنیات برای مبتلایان به سندرم روده تحریک پذیر مضر است؟

به طور کلی نمی توان گفت خوراکی ها عامل این بیماری هستند. اما مصرف برخی از مواد غذایی مثل لبنیات ممکن است؛ علائم بیماری را تشدید کند. در افرادی که نسبت به قند شیر یعنی لاکتوز حساسیت دارند، این موضوع مشهود است. این دسته از بیماران باید مصرف لبنیات را محدود کنند.

در این صورت بدن ممکن است با کمبود کلسیم مواجه شود، پس لازم است از قرص و مکمل های کلسیم استفاده نمایید.

آیا مصرف عسل برای روده تحریک پذیر مفید است؟

بله در بیشتر موارد مصرف عسل تاثیر مثبتی در درمان این بیماری داشته است. هنوز در پزشکان اطلاعات کاملی در مورد نحوه تاثیرگذاری عسل ندارند اما احتمالاً خواص ضد میکروبی آن توانسته به بهبود روده کمک کند.

در انتها باید بگوییم این بیماری، در طول زندگی عود می کند اما پیشرفت نمی کند و سرطان نمیشود. این بیماران باید تا آخر عمر با این عارضه زندگی کنند. اما اگر به دقت به رژیم غذایی خود و دستورات پزشک عمل کنند، دچار علائم این عارضه نمیشوند.

سوالات متداول