علت بی اختیاری مدفوع + درمان سریع و قطعی (روشهای2023)

شاید بی اغراق بتوان گفت یکی از بدترین مشکلاتی که ممکن است یک فرد در طول زندگی آن را تجربه کند. بی اختیاری مدفوع است. این مشکل موجب شرم و خجالت فرد شده و حتی ممکن است مانع از حضور فرد در اجتماع گردد.

این بیماری در هر مرحله ای که باشد، بیماران معمولاً از بازگو کردن آن در حضور پزشک شرم دارند. اما بهتر است این ترس یا خجالت را کنار بگذارید، زیرا هر چقدر که دیرتر برای درمان اقدام کنید، بیماری شما نیز به همان نسبت پیچیده تر خواهد شد و مسلماً کیفیت زندگی را تحت تاثیر قرار خواهد داد. در ادامه هر آچه که باید در مورد علت بی اختیاری مدفوع، علائم و روشهای درمان و قرص برای بی اختیاری مدفوع بدانید می پردازیم با این حال تاکید میکنیم، در اولین فرصت باید باید با پزشک در این مورد مشورت کنید.

بی اختیاری مدفوع چیست؟

بی اختیاری مدفوع یا بی اختیاری روده (بی اختیاری مقعدی)به از دست دادن توانایی شخص در کنترل دفع مدفوع گفته شده و نوعی بیماری محسوب میشود. علائم این اختلال از نشت مدفوع هنگام دفع گاز روده تا از بین رفتن کامل کنترل روده متغیر است.

در کنترل مدفوع و گاز روده اندام های مختلف بدن از جمله روده بزرگ، رکتوم و مقعد نقش دارند، آسیب هر یک از این بخش ها میتواند بر عدم توانایی در کنترل اثر

این بیماری در بین سالمندان رایج تر است، اما در بین جوانان و حتی کودکان هم مشاهده شده است.

علائم

بی اختیاری مدفوع میتواند موقتی و یا دائمی باشد. به طور مثال خیلی افراد پس از تحمل یک دوره اسهال دچار این اختلال میشوند. که در این صورت بی اختیاری مشکل جدی محسوب نشده و خود به خود رفع میشود. اما در صورتی که بی اختیاری مزمن شود و یا عود کند، نیاز به درمان فوری است.

لازم است حتما در رابطه با درمان این بیماری با پزشک خود مشورت نمایید. سایر علائم همراه با بی اختیاری روده به این شرح است.

• اسهال
• یبوست
• گاز و نفخ
• بوی بد مقعد

در صورت تجربه این علائم با پزشک خود مشورت کنید. زیرا هر مقدار زمان بگذرد، درمان نیز پیچیده تر خواهد شد و مدت زمان بیشتری نیاز دارد.

به نقل از : www.niddk.nih.gov

بی اختیاری مدفوع در افراد مسن شایع تر است. تقریبا از 100 سالمند 7 نفر به بی اختیاری دچار است.
همچنین از هر 100 کودک 2 نفر به این بیماری دچار است.

بی اختیاری مدفوع نشانه چیست؟

دریچه خروجی مقعد با عضله ای به نام اسفنکتر مقعدی پوشانده شده است. این عضله در حالت معمول تحت اختیار شخص باز و بسته میشود. کار این عضله کمک به دفع مدفوع است. در صورتی که به هر دلیلی این عضله آسیب ببیند، اختیار کنترل از بین میرود. مهمترین دلایلی که باعث آسیب دیدن این عضله می شوند، عبارتند از :

آسیب های عصبی

هر عاملی که اعصاب این عضله را تحت تاثیر قرار دهد، می تواند علت این مشکل باشد. بی اختیاری مدفوع در ضایعه نخاعی شایع ترین علت مرتبط با آسیب های عصبی است. بعد از آن عوامل دیگری مثل زایمان طبیعی، وارد کردن فشار به عضله اسفنکتر یا سکته مغزی نیز می توانند عامل این مشکل باشند.

به علاوه بیماریهایی دیابت و بیماری مولتیپل اسکلروزیس نیز می توانند بر روی این اعصاب تأثیر بگذارند و باعث آسیب شوند که منجر به بی اختیاری مدفوع می شود. در ضمن در برخی موارد آلزایمر و زوال عقل نیز می توانند عامل این بیماری باشند.

یبوست

 یبوست مزمن می تواند باعث آسیب دیدن عضله شود. در این بیماری مدفوع به سختی و تنها با اعمال فشار از مقعد خارج میشود. بنابراین عضله کشیده شده و آسیب خواهد دید. همچنین یبوست مزمن ممکن است باعث آسیب عصبی و منجر به بی اختیاری مدفوع شود.

بیشتر بخوانید : یبوست علت و روشهای درمان خانگی و دارویی

اسهال

کنترل اسهال یا مدفوع آبکی می تواند فشار بسیار زیادی را بر عضله وارد کند. تکرار مداوم این شرایط می تواند سلامت عضله را تحت تاثیر قرار دهد و منجر به بی اختیاری مدفوع شود.

بیشتر بخوانید : درمان اسهال

بواسیر

بیماری بواسیر یا هموروئید شایع ترین بیماری مقعدی است. این بیماری موجب متورم شدن سیاهرگ های مقعدی میشود. تورم این سیاهرگ ها باعث می شود که مقعد شما به طور کامل بسته نشود، بنابراین مقداری مدفوع از مقعد خارج خواهد شد.

از دست دادن رفتن خاصیت کشسانی راست روده

 به طور معمول، راست روده خاصیت کشسانی دارد. اما ممکن است در اثر عواملی مثل عمل جراحی، پرتودرمانی یا بیماری التهابی روده این خاصیت خود را از دست بدهد. بنابراین مدفوع از مقعد خارج میشود.

جراحی مقعد

جراحی های انجام شده بر روی مقعد، برای درمان بیماری ها می تواند باعث آسیب عضلات و اعصاب شده و منجر به بی اختیاری مدفوع شود.

 پرولاپس یا افتادگی روده

پرولاپس روده شامل افتادگی بخشی از رکتوم یا راست روده به داخل مقعد است. در بعضی موارد این حالت می تواند به بی اختیاری بیانجامد.

در بیشتر افراد، بیشتر از یک علت برای این مشکل وجود دارد. بی اختیاری مدفوع در بارداری و در کودکان معمولاً موقتی است و مشکل جدی محسوب نمیشود.

برای بی اختیاری مدفوع به چه دکتری مراجعه کنیم؟

بی اختیاری مدفوع علت های زیادی دارد و اغلب مربوط به مشکلات دستگاه گوارش است، بنابراین می توان گفت دکتر متخصص بی اختیاری مدفوع متخصص گوارش است. البته در مواردی این پزشک بیمار را به متخصص جراح ارجاع می دهد، زیرا اغلب جراحی ها توسط این متخصص انجام میشود.

در صورتی که هر یک از شرایط زیر را دارید، باید سریعاً با پزشک مشورت نمایید.

• دچار علائم بی اختیاری مدفوع هستید.
• دچار بی اختیاری در کنترل گاز روده هستید.
• درمان های خانگی و سنتی مشکل شما را حل نکرده است.

عوارض

عوارض بی اختیاری مدفوع ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• مشکلات روحی : از دست دادن کنترل عملکردهای بدن می تواند موجب شرمساری، ناامیدی و افسردگی شود. معمولاً افراد مبتلا به بی اختیاری مدفوع سعی میکنند مشکل را پنهان کنند.
• سوزش پوست : پوست اطراف مقعد ظریف و حساس است. تماس مکرر با مدفوع می تواند منجر به درد و خارش و یا حتی زخم شود.

پیشگیری 

همیشه هم امکان جلوگیری از این وضعیت وجود ندارد. اما با برخی راهکارها می توان احتمال بروز بیماری را کاهش داد.

• پیشگیری از یبوست : با انجام راهکارهایی مثل ورزش، افزایش مصرف فیبر و مایعات می توان از یبوست جلوگیری و یا آن را درمان نمود.
• درمان سریع اسهال : در صورت ابتلا به اسهال مزمن باید هرچه سریع تر برای درمان اقدام کنید. تا از بروز عوارضی مثل بی اختیاری جلوگیری شود.
• فشاری به مقعد وارد نکنید: اعمال فشار به مقعد هنگام دفع میتواند باعث تضعیف عضلات شده و به اعصاب آن ها آسیب وارد کند.

تشخیص

در اولین مرحله تشخیص پزشک معاینات جسمی انجام داده و مقعد را مورد بررسی قرار میدهد. ممکن است توسط یک پروب مقعد احتمال آسیب های عصبی را بررسی کند. در مرحله بعد پزشک از آزمایشات زیر برای تشخیص علت این وضعیت استفاده می نماید:

• معاینه انگشتی مقعد : پزشک برای ارزیابی قدرت عضلات اسفنکتر و بررسی هرگونه ناهنجاری در ناحیه رکتوم، انگشت چرب شده خود را به داخل روده وارد می کند. 
• مانومتری مقعد : برای این منظور یک لوله باریک و انعطاف پذیر درون مقعد و روده وارد می شود. یک بالون کوچک در نوک لوله وجود دارد که باد می شود. این آزمایش با هدف اندازه گیری سفتی اسفنکتر مقعد، حساسیت و عملکرد رکتوم انجام میشود.
• سونوگرافی مقعد : ابزاری باریک وارد مقعد و روده می شود تا ساختار اسفنکتر شما را ارزیابی کند. 
• پروکتوگرافی : این آزمایش تصویر برداری ویدیویی با اشعه ایکس انجام میشود و میزان تحمل عضله در حفظ مدفوع را بررسی می کند.
• کولونوسکوپی : نوعی آزمایش است که ناحیه رکتوم (راست روده)، روده و مقعد را بررسی می کند. این آزمایش یک لوله انعطاف پذیر است که به داخل روده شما وارد می شود تا کل روده بزرگ را معاینه کند.

درمان بی اختیاری مدفوع

بسته به علت بیماری و نیز شدت وخامت شرایط، درمان های مختلفی انجام میشود. در موارد شدید تر انجام جراحی الزامی است. برخی از روشهای درمانی به این شرح است:

قرص برای بی اختیاری مدفوع

قرص برای بی اختیاری مدفوع شامل دارویی‌های است که علت ایجاد این وضعیت مثل اسهال را درمان می کنند و دارویی اختصاصی برای رفع این وضعیت وجود ندارد.

• اگر اسهال علت این وضعیت باشد، مصرف داروهای ضد اسهال مانند لوپرامید هیدروکلراید، دی فنوکسیلات و سولفات آتروپین (لوموتیل) توصیه میشود.
• در صورتی که یبوست مزمن باعث بی اختیاری شود، مصرف دارو و ملین های مانند متیل سلولز (سیتروسل) و پسیلیوم توصیه میشود.
• همچنین ممکن است پزشک مصرف داروهای کاهش دهنده تحرک روده را توصیه نماید.

درمان خانگی بی اختیاری مدفوع 

یک روش درمان بی اختیاری مدفوع در طب سنتی تغییر در رژیم غذایی است. زیرا آنچه می خورید و می نوشید بر قوام مدفوع تأثیر می گذارد. اگر یبوست عامل بی اختیاری مدفوع است، پزشک نوشیدن مایعات زیاد و مصرف غذاهای سرشار از فیبر را توصیه میکند. فیبر غالباً در میوه ها، سبزیجات و نان های غلات سبوس دار و غلات وجود دارد. حداکثر 25 گرم فیبر در طول روز مصرف کنید. بیشتر از این مقدار ممکن است، باعث تجمع گاز در روده ها شود. همچنین حداقل 8 لیوان آب بنوشید.

اگر اسهال در ایجاد بی اختیاری نقش دارد، غذاهای پر فیبر می توانند حجم مدفوع را افزایش داده و آب آن را کاهش دهد. غذاهایی که می توانند باعث اسهال شده یا گاز روده را افزایش میدهند. شامل غذاهای پر ادویه، غذاهای چرب و لبنیات هستند. به علاوه نوشیدنی های حاوی کافئین، الکل و شیرین کننده های مصنوعی. می توانند به عنوان ملین عمل کنند.

درمان بی اختیاری مدفوع در طب سنتی

مهمترین توصیه‌‍‌های پزشکان طب سنتی برای درمان بی اختیاری مدفوع در طب سنتی شامل موارد زیر است:

• استفاده از ملین ها طبیعی مثل زرد آلو، انجیر
• پرهیز از ادویه و نوشیدنی ها گاز دار
• پرهیز از غذاهای نفاخ (حبوبات را حداقل 6 ساعت قبل خیس کنید.)
• استفاده از خوراکی های غنی از فیبر مثل سبزیجات و میوه‌ها
• نوشیدن حداقل 8 لیوان آب در طول روز

ورزش درمانی

اگر آسیب عصبی علت بی اختیاری مدفوع باشد، پزشک برای بازیابی قدرت عضلات انجام یک سری تمرینات ورزشی خاص را توصیه میکند. این ورزشها می توانند قدرت کنترل اسفنکتر مقعد را افزایش دهند. برخی از این تمرینات ورزشی عبارتند از:

• بیوفیدبک : شامل تمرینات ساده ای است که توسط متخصصین فیزیوتراپی انجام میشود. این تمرینات قدرت عضلات مقعد را افزایش می دهند. در واقع به شخص آموزش داده میشود که چگونه عضلات را منقبض نماید. ممکن است این آموزش ها با کمک مانومتری مقعد و یک بالون رکتال انجام شود.
• ورزش کگل : ورزش کگل عضلات کف لگن را تقویت می کند و ممکن است به کاهش بی اختیاری کمک کند. برای آشنایی بیشتر با این تمرینات توصیه می کنیم. صفحه ورزش کگل را مطالعه نمایید.

بیشتر بخوانید : ورزش کگل چیست؟

تزریق حجم دهنده ها (درمان سریع بی اختیاری مدفوع)

تزریق این مواد غیر قابل جذب می تواند با افزایش حجم عضله های مقعدی، دیواره های مقعد را ضخیم تر کرده و با جلوگیری از نشت مدفوع به درمان قطعی این مشکل کمک می کند. تزریق این مواد باید توسط متخصص انجام شود، هر اشتباهی در تزریق میتواند مشکلات و عوارض دیگری را ایجاد کند.

تحریک عصب ساکرال 

اعصاب ساکرال از نخاع به عضلات لگن منتهی می شود و احساس و قدرت عضلات اسفنکتر رکتوم و مقعد را تنظیم می کند. تحریک این اعصاب با ضربات الکتریکی می تواند ماهیچه های روده را تقویت کند. برای این منظور وسیله ای را در موضوع قرار میدهند تا ضربات الکتریکی کوچکی را به طور مداوم به اعصاب این ناحیه بفرستد و ماهیچه ها را تقویت کند.

در روشی دیگر؛ اعصابی که در مچ پا قرار دارد، تحریک میشود. این اعصاب تیپال خلفی نام دارند و در کنترل بی اختیاری موثر هستند. این روش برای افرادی که تعداد دفعات بی اختیاری در آن ها بیشتر است مورد استفاده قرار میگیرد.

عمل جراحی

در صورتی که سایر روشها پاسخگوی درمان نیستند و یا یک مشکل اساسی علت بی اختیاری مدفوع است. ممکن است نیاز به جراحی باشد. درمان پرولاپس رکتوم یا آسیب دیدن اسفنکتر ناشی از زایمان نیاز به جراحی دارد. در مواردی نیز عضله آسیب دیده با یک عضله مصنوعی تعویض میشود. برداشتن کامل روده نیز در موارد نادری انجام میگیرد.

مراقبت های لازم از پوست حین بی اختیاری چیست؟

• تمیز و خشک نگه داشتن سطح پوست اطراف مقعد می تواند تا حد زیادی از بروز ناراحتی های بیشتر جلوگیری نماید. بعد از هر بار نشت مدفوع موضع را با آب بشویید و خشک کنید. حمام سیتز یا نشستن در آب گرم نیز می تواند موثر باشد.
• استفاده زیاد از صابون یا شوینده های معطر می تواند پوست را خشک و تحریک کند. بنابراین بهتر است برای تمیز کردن مقعد از دستمال یا ترجیحاً حوله مرطوب بدون الکل استفاده نمایید.
• کرم بزنید. کرم ها به حفظ رطوبت پوست کمک کرده و از تماس مستقیم پوست با مدفوع جلوگیری می کند. 
• لباس زیر پنبه ای و گشاد بپوشید.
•  لباس زیر خود را مرتباً تعویض نمایید.

بیشتر بخوانید : باید ها و نباید های شستشو و تمیز کردن مقعد

زندگی با بی اختیاری مدفوع چگونه است؟

بسیاری از افراد مبتلا به بی اختیاری به دلیل ترس، نگرانی از این مشکل ترجیح میدهند، بیشتر وقت خود را در منزل سپری کنند. اما ما برای غلبه بر این ترس راهکارهایی داریم:

• بهتر است قبل از ترک منزل از توالت استفاده کنید.
• باید همراه خود وسایل بهداشتی مثل پدهای پنبه ای یا لباس زیر یکبار مصرف داشته باشید.
• وسایل لازم برای تمیز کردن و تغییر لباس خود را همراه داشته باشید.
• با مشورت پزشک از قرص برای کاهش بوی مدفوع و گاز روده استفاده کنید.

از آنجا که بی اختیاری مدفوع می تواند ناراحت کننده باشد، لازم است برای مقابله با آن اقداماتی انجام دهید. درمان می تواند به بهبود کیفیت زندگی شما کمک کند و عزت نفس شما را بالا ببرد.

سوالات متداول