سرطان روده بزرگ چیست و چه علائمی دارد؟

سرطان روده بزرگ، رکتوم و یا Colon Cancer نوعی سرطان شایع است که از روده بزرگ شروع شده و به سایر قسمت های بدن از جمله قسمت پایانی دستگاه گوارش گسترش می یابد. احتمال بروز این بیماری در هر سنی وجود دارد، اما سن شیوع آن بالاتر از 50 سال است.

این بیماری با تشکیل توده های کوچک و غیر سرطانی (خوش خیم) یا همان پولیپ ها در قسمت داخلی روده بزرگ شروع می شود. با گذشت زمان ممکن است برخی از این پولیپ ها به توده های سرطانی تبدیل شوند. از آنجایی پولیپ ها کوچک هستند و علائمی نیز ایجاد نمی کنند، تنها با معاینات دوره ای قابل تشخیص هستند. بنابراین پزشکان انجام غربالگری های منظم را بعد از سن 50 سالگی توصیه می کنند. زیرا هر مقدار بیماری زودتر تشخیص داده شود، احتمال موفقیت درمان آن بیشتر است.

 علائم سرطان روده چیست؟

بیشتر مبتلایان به سرطان روده بزرگ در مراحل اولیه بیماری هیچ علامتی را تجربه نمی کنند. معمولاً علائم در مراحل پیشرفته تر بیماری شروع میشوند. علائم بیماری بسته به اندازه و محل رشد توده متغیر است. برخی از مهمترین علائم سرطان روده بزرگ به این شرح می باشد.

• تغییرات مداوم عادات روده، از جمله اسهال یا یبوست یا تغییر در فرم مدفوع
• خونریزی رکتال یا خون در مدفوع
• ناراحتی مداوم شکم، مانند گرفتگی، گاز یا درد
• احساس اینکه روده به طور کامل خالی نمی شود.
• ضعف یا خستگی
• کاهش وزن غیر قابل توجیه
• باریک شدن مدفوع
• تکه تکه شدن مدفوع

علائم این بیماری به خصوص خونریزی با علائم بیماری های گوارشی و نشیمنگاهی کم خطر مثل بواسیر، شقاق مشترک است. در مواردی نیز مشاهده شده بیماران مبتلا به سرطان به اشتباه و خودسرانه از روشهای درمان بواسیر و درمان شقاق استفاده می کردند که این کار می تواند با ایجاد تاخیر زمانی در تشخیص بیماری، درمان عارضه را با مشکل مواجه کند. بنابراین لازم است در صورت وقوع هر نوع نشانه و علامتی سریعاً با پزشک خود تماس بگیرید.

علل

پزشکان به طور واضح علت سرطان روده بزرگ را نمی دانند. اما به طور کلی، این سرطان هنگامی شروع می شود که DNA سلولهای سالم در روده بزرگ تغییر یافته یا جهش پیدا کنند. DNA سلول ها شامل مجموعه ای از دستورالعمل ها است که به سلول می گوید چه کاری باید انجام شود.

سلول های سالم به روشی منظم رشد می کنند و تقسیم می شوند تا بدن به طور طبیعی عمل کند. اما وقتی DNA سلول آسیب دیده و سرطانی می شود، سلول ها بدون کنترل تقسیم شده و تکثیر میشوند. تجمع این سلول ها، با نام تومور شناخته می شود.

با گذشت زمان، سلولهای سرطانی می توانند رشد کرده و بافت طبیعی را در مجاورت خود تخریب کنند. حتی ممکن است سلولهای سرطانی به سایر قسمتهای بدن گسترش یابند (متاستاز).

عوامل خطر

عواملی که ممکن است، خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش دهند، عبارتند از:

• سن : سن فرد یکی از فاکتورهایی است که می تواند خطر بروز این بیماری را افزایش دهد. اکثر افراد مبتلا به سرطان روده بیشتر از 50 سال سن دارند. البته شیوع این سرطان در افراد جوانتر افزایش یافته است.
• سابقه شخصی سرطان کولورکتال یا پولیپ : اگر قبلاً سرطان روده بزرگ یا پولیپ روده را تجربه کرده اید. بیشتر در معرض خطر قرار دارید.
• بیماری التهابی روده : بیماریهای التهابی و مزمن روده بزرگ، مانند کولیت اولسراتیو و بیماری کرون، می توانند خطر ابتلا به این سرطان را تا چند برابر افزایش دهند.
• سابقه خانوادگی : جهش های ژنی می توانند خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را به میزان قابل توجهی افزایش دهند. البته تعداد محدودی از سرطانهای رکتوم با ژنهای ارثی مرتبط هستند. شایع ترین سندرم های ارثی که خطر سرطان روده بزرگ را افزایش می دهد، پولیپوز آدنوماتوز خانوادگی (FAP) و سندرم لینچ است که به عنوان سرطان ارگانیسم غیر پولیپوزیس ارثی (HNPCC) نیز شناخته می شود.
• رژیم غذایی کم فیبر و پرچرب : افرادی که به طور مداوم رژیم غذایی کم فیبر و چرب دارند؛ بیشتر از سایرین در معرض خطر هستند. رژیم های غذایی پر گوشت و یا مصرف غذاهای فرآوری شده نیز می تواند اثر گذار باشد.
• بی تحرکی : بی تحرکی خطر بروز سرطان را افزایش می دهد.
• دیابت : افراد مبتلا به دیابت یا مقاومت به انسولین بیشتر در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند.
• اضافه وزن : اضافه وزن و چاقی نیز رابطه ای مستقیم با این بیماری دارد.
• سیگار و الکل : استعمال دخانیات و الکل نیز می تواند باعث افزایش خطر بروز این بیماری شود.
• پرتودرمانی : پرتودرمانی هایی که به منظور درمان سرطان دیگر نواحی بدن انجام می شود، می توانند احتمال بروز این بیماری را افزایش دهند.

پیشگیری

هیچ روشی برای پیشگیری قطعی از این بیماری وجود ندارد. تنها راهکار انجام غربالگری به صورت منظم برای شناسایی سریع تر پولیپ ها است. پزشکان توصیه می کنند، افرادی که فاکتور های خطر ابتلا به این بیماری را دارند، به طور منظم با پزشک خود مشورت کنند.

در نظر داشته باشید که کاهش وزن، ترک سیگار، ورزش و رعایت رژیم غذایی پرفیبر می تواند خطر ابتلا به این عارضه را کاهش دهد.

تشخیص

غربالگری سرطان روده بزرگ را برای افراد سالم و بدون علائم انجام می دهند، تا وجود توده های سرطانی و پولیپ ها را بررسی کنند. زیرا که کشف توده ها در مراحل اولیه می تواند شانس درمان بیماری را تا حد زیادی افزایش دهد. به همین جهت پزشکان توصیه می کنند افراد بعد از سن 50 سالگی مرتباً برای غربالگری مراجعه کنند. روش های مختلفی برای غربالگری وجود دارد که هر یک مزایا و معایب خاص خود را دارند. این روش ها عبارتند از :

کولونوسکوپی

از کولونوسکوپی برای بررسی و مشاهده داخل روده بزرگ استفاده می کنند. کولونوسکوپی یک لوله طویل، انعطاف پذیر و باریک متصل به یک دوربین فیلمبرداری و مانیتور برای مشاهده کل روده بزرگ است. علاوه بر مشاهده روده، در صورتی که پزشک به بروز سرطان شک داشته باشد. می تواند در طول کولونوسکوپی با استفاده از وسیله ای مخصوص قسمتی از بافت روده را برای نمونه برداری و آزمایش جدا کند.

آزمایش خون

سرطان روده را نمی توان با آزمایش خون تشخیص داد، اما بررسی نمونه خون می تواند اطلاعاتی را در رابطه با سلامت کلی بدن از جمله سلامت کلیه و کبد به ما بدهد. همچنین ممکن است پزشک آزمایش خون را برای بررسی وجود آنتی ژن ها انجام دهد.

تعیین مرحله سرطان

اگر به سرطان روده بزرگ مبتلا باشید، پزشک ممکن است آزمایشاتی را برای تعیین مرحله سرطان توصیه کند. تعیین مرحله بیماری به انتخاب روش درمان کمک می کند. آزمایشاتی که به این منظور انجام میشوند، شامل تصویربرداری شکم، لگن و قفسه سینه با CT اسکن است.

این بیماری در چهار درجه مختلف دسته بندی میشود. در مرحله اولیه سرطان محدود به پوشش داخل روده بزرگ است و در مرحله چهارم، سرطان پیشرفته در نظر گرفته شده و به دیگر نواحی بدن گسترش یافته است.

درمان سرطان روده

درمان سرطان روده بزرگ بسته به عوامل مختلفی از جمله موضع ایجاد سرطان، مرحله بیماری و … تعیین میشود. برخی از این روشها عبارتند از :

برداشتن پولیپ در حین کلونوسکوپی (پولیپکتومی)

اگر سرطان كوچك، موضعی باشد، و یا پولیپ در روده وجود داشته باشد. پزشک میتواند در طول كولونوسكوپی آن را به طور كامل از بین ببرد.

پولیپ های بزرگتر، در طول کولونوسکوپی و با استفاده از ابزارهای ویژه ای و همراه با مقدار کمی از پوشش داخلی روده بزرگ در یک روش به نام برداشتن مخاط آندوسکوپی حذف می شوند.

بیشتر بخوانید : پولیپ روده بزرگ چیست؟ علت، علائم و معرفی بهترین روش درمان

جراحی با حداقل تهاجم (جراحی لاپاروسکوپی)

پولیپ هایی که نمی توانند در طول کلونوسکوپی برداشته شوند با استفاده از عمل جراحی لاپاروسکوپی از بین می روند. در این روش جراح چندین برش کوچک در دیواره شکم ایجاد می کند و جراحی را از طریق همین برش ها انجام میدهند.

کولکتومی جزئی

اگر سرطان پیشرفت کرده و یا به سایر نواحی بدن گسترش یافته باشد، ممکن است پزشک کولکتومی جزئی را توصیه نماید. در طی این روش، جراح قسمتی از روده بزرگ یا همان موضع سرطانی را به همراه حاشیه ای از آن از روده خارج میکند.

هنگامی که امکان اتصال مجدد قسمتهای سالم روده بزرگ وجود ندارد ، ممکن است نیاز به استومی باشد. این روش شامل ایجاد دیافراگم در دیواره شکم برای تخلیه مدفوع است.

جراحی سرطان پیشرفته

اگر سرطان پیشرفته باشد، ممکن است جراحی های پیشرفته تر برای رفع انسداد روده بزرگ توص یه شود. این عمل جراحی برای درمان سرطان انجام نمی شود بلکه هدف از آن رفع علائم بیماری مانند انسداد، خونریزی یا درد است. شیمی درمانی ممکن است قبل یا بعد از این نوع روش استفاده شود.

 شیمی درمانی

در طول شیمی درمانی از داروهایی مخصوص برای از بین بردن سلولهای سرطانی استفاده می کند. شیمی درمانی معمولاً پس از عمل انجام می شود تا اگر سرطان به غدد لنفاوی سرایت کرده باشد، بتوان با کمک داروها خطر عود مجدد سرطان را کاهش داد. شیمی درمانی قبل از عمل نیز با هدف کوچک کردن سرطان انجام میشود، تا عمل جراحی موثر تر باشد. در مواردی دیگر از شیمی درمانی همراه با پرتودرمانی استفاده می شود.

پرتو درمانی

در پرتودرمانی از منابع انرژی قدرتمند مانند اشعه X و پروتون ها برای از بین بردن سلول های سرطانی استفاده می کنند. این روش ممکن است برای کوچک کردن یک سرطان بزرگ قبل از عمل استفاده شود تا راحت تر بتوان آن را از بین برد.

همچنین در مواردی که امکان جراحی وجود ندارد، از پرتودرمانی برای تسکین علائم بیماری مانند درد استفاده می شود. بعضی اوقات پرتودرمانی با شیمی درمانی ترکیب می شود.

دارو درمانی هدفمند

درمانهای دارویی هدفمند بر ناهنجاریهای خاص موجود در سلولهای سرطانی تمرکز دارند. با مسدود کردن این ناهنجاری ها، درمان دارویی هدفمند می تواند باعث مرگ سلول های سرطانی شود.

داروهای هدفمند معمولاً با شیمی درمانی ترکیب می شوند. داروهای هدفمند به طور معمول برای افراد مبتلا به سرطان روده بزرگ پیشرفته انجام میشود.

ایمونوتراپی

سیستم ایمنی درمانی یک روش داروی درمانی است که از سیستم ایمنی بدن برای مقابله با سرطان استفاده می کند. سلول های سرطانی پروتئین هایی را تولید می کنند که سیستم ایمنی بدن را در تشخیص بیماری با مشکل مواجه می کند. کار ایمونوتراپی دخالت در این فرآیند است. ایمونوتراپی معمولاً برای سرطان های پیشرفته روده بزرگ انجام میشود.